Unieważnienie - powody tylko w ustawie
Po pierwsze małżeństwo można unieważnić tylko w ściśle wyznaczonych przypadkach.
Wykazanie podstaw unieważnienia wystarczy, by sąd unieważnił małżeństwo. Nie wymaga się zgody małżonka na takie orzeczenie. W przypadku rozwodu, sytuacja rozstających się małżonków jest bardziej złożona. Szczególnie w wypadkach, gdy rozwód jest orzekany wbrew woli drugiego, postępowanie rozwodowe jest bardziej skomplikowane, a sąd miarkuje interesy każdego z małżonków i bierze pod uwagę dobro rodziny.
Postępowanie rozwodowe inicjują małżonkowie, unieważnić małżeństwo w pewnych wypadkach może nie tylko małżonek, ale każdy kto ma w tym interes prawny. Takie wyjątkowe uprawnienie przepisy dają gdy:
- małżeństwo zawarli krewni w linii prostej lub rodzeństwo
- małżeństwo zawarł bigamista
Małżeństwo unieważnione jest uważane za niebyłe, tak jakby nigdy nie było zawarte.
W wypadku rozwodu, małżeństwo ustaje, ale wyrok nie ma skutku wstecznego.
Po unieważnieniu małżeństwa:
- małżonkowie powracają do poprzedniego stanu cywilnego
- stosunek powinowactwa (więź prawna pomiędzy małżonkiem a krewnymi współmałżonka) ustaje
- małżonek/ka wraca do poprzedniego nazwiska ( w razie orzeczenia rozwodu powrót do nazwiska następuje tylko na wniosek)
- ustaje wspólność majątkowa
- małżonkowie tracą wszelkie roszczenia spadkowe
Sąd w orzeczeniu o unieważnieniu małżeństwa nie orzeka o winie małżonków, ale musi orzec o tym, który z małżonków był w złej wierze, czyli wiedział o podstawie unieważnienia małżeństwa. Określenie tej „winy” jest obligatoryjne, ponieważ wpływa na obowiązki ”małżonków”.
Inaczej jest w sprawach rozwodowych – tam można wnioskować o orzeczenie rozwodu „bez winy”.
Zobacz serwis: Małżeństwo
Obowiązki „niedoszłych” małżonków
Mimo przyjęcia fikcji nieistnienia małżeństwa sąd może orzec o obowiązkach małżonków, analogicznie jak w przypadku rozwodu.
W wyroku unieważniającym małżeństwo sąd rozstrzygnie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania, może także dokonać podziału majątku wspólnego i rozstrzygnąć o obowiązku dostarczania byłemu współmałżonkowi środków utrzymania.
Gdy małżonkowie posiadają wspólne dzieci, sąd orzeka o władzy rodzicielskiej i alimentach.
Są to orzeczenia dodatkowe, ustawodawca uznał, że mimo „nieistnienia” małżeństwa należy uregulować sytuację majątkową małżonków i zadecydować o losie wspólnych dzieci.
Kiedy wyrok unieważniający małżeństwo jest „obojętny”?
Mimo unieważnienia małżeństwa ze skutkiem wstecznym, dzieci zrodzone w czasie małżeństwa nie tracą statusu dzieci pochodzących z tego związku. Nie ustaje też domniemanie pochodzenia dziecka z małżeństwa rozciągające się na trzysta dni po jego ustaniu.
Także małoletni, który uzyskał pełnoletność w wyniku zawarcia małżeństwa nie traci jej po unieważnieniu związku.
Zadaj pytanie: Forum