Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych
Projekt ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych został skierowany do konsultacji społecznych. Przewiduje on szereg nowych regulacji, dotyczących tzw. prawa pośmiertnego.
Jedną z projektowanych zmian jest zdefiniowanie w sposób zakresowy uprawnień określanych jako „rezerwacja miejsca pochówku” oraz „prawo do grobu”. Jak podkreślono w uzasadnieniu do projektu, w obecnym stanie prawnym przepisy nie wskazują jednoznacznie granic uprawnień przysługujących osobie, która wniosła opłatę za pochówek. W praktyce powoduje to istotne wątpliwości w szczególności w sytuacjach, w których dochodzi do kolizji praw majątkowych przysługujących względem miejsca pochówku z prawem do kultu pamięci osoby zmarłej przysługującym osobom najbliższym zmarłemu.
Rezerwacja miejsca pochówku
Nowa ustawa tworzy majątkowe, zbywalne i niepodzielne prawo rezerwacji miejsca pochówku. Prawo to ma obejmować prawo decydowania o tym, kto może być pochowany w danym grobie oraz prawo budowy nagrobków itp. zgodnie z regulaminem cmentarza.
Fundator grobu
Fundator grobu, czyli osoba dokonująca rezerwacji miejsca pochówku będzie wnosiła opłatę, która obejmie również opłatę za pierwsze pochowanie w tym grobie.
Zbycie prawa rezerwacji miejsca pochówku będzie wymagało zachowania formy pisemnej i będzie musiało być dokonane w obecności właściciela cmentarza lub osoby przez niego upoważnionej. Maksymalną liczbę miejsc pochówku, w odniesieniu do których jednej osobie może przysługiwać prawo do rezerwacji, określi w regulaminie właściciel cmentarza.
Prawo do grobu
Od dnia pochowania rezerwacja miejsca pochówku ma ulec przekształceniu z mocy prawa w prawo do grobu przysługujące kolejno osobie wskazanej w testamencie, małżonkowi i krewnym zstępnym fundatora grobu, krewnym wstępnym i krewnym bocznym do czwartego stopnia pokrewieństwa, powinowatym w linii prostej do pierwszego stopnia oraz osobie, która dobrowolnie zobowiązała się do pochowania zwłok.
W pierwszej kolejności prawo do grobu ma być przyznane osobie wskazanej w testamencie. W braku takiej osoby lub w sytuacji, gdy nie podejmuje ona działań zmierzających do wykonania woli zmarłego prawo to będzie przysługiwało najbliższej rodzinie.
Zgodnie z projektem prawo do grobu ma obejmować:
- decydowanie o tym, kto może być dochowany do grobu, zgodnie z regulaminem cmentarza;
- budowy nagrobków, grobowców oraz innych kompozycji architektonicznych, zgodnie z regulaminem cmentarza;
- wnioskowanie o przeprowadzenie ekshumacji;
- dokonywanie zmian w nagrobku, grobowcu lub innej kompozycji architektonicznej wzniesionej w miejscu pochówku oraz decyzji o sposobie jego dekoracji, zgodnie z regulaminem cmentarza;
- decydowanie o sposobie sprawowania kultu pamięci po osobie zmarłej;
- decyzje o sposobie opieki nad grobem.
Chodzi tu zatem nie tylko o budowę nagrobków czy dokonywanie zmian w nagrobkach, ale też o podejmowanie decyzji o sposobie sprawowania kultu pamięci po osobie zmarłej i decyzji o sposobie opieki nad grobem.
Prawo do grobu będzie wygasało po 20 latach od dnia pochowania ostatnich zwłok, szczątków ludzkich lub popiołów ludzkich w danym grobie. Po upływie tego czasu, prawo będzie mogło być odnowione na kolejne 20 lat.