Upoważnienie do działania za drugiego małżonka dotyczy zwykłego zarządu jego majątkiem osobistym, a nie zarządu majątkiem wspólnym małżonków – które regulują przepisy o ustrojach majątkowych.Chodzi więc o pobranie wynagrodzenia za pracę lub inne przypadające mu należności, np. za wykonanie zlecenia, czynszu najmu, dzierżawy, zapłatę podatku, podejmowanie czynności faktycznych tj. przyjęcie przesyłki pocztowej, dokonanie napraw itp.
Ustawowe upoważnienie małżonka do działania za drugiego małżonka jest oparte na wzajemnym zaufaniu i służy ułatwieniu codziennego życia rodziny. Z tego tez powodu powinny być spełnione następujące warunki:
- małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu;
- istnieje przemijająca przeszkoda uniemożliwiająca małżonkowi osobiste działania, np. choroba, wyjazd, przebywanie w areszcie itp.;
- małżonek ten nie wyraził w tej kwestii sprzeciwu, natomiast względem osób trzecich sprzeciw jest skuteczny – jeżeli był im wiadomy;
Zobacz także serwis: Prawa i obowiązki małżonków
Pierwszy warunek – jaki należy spełnić, który dotyczy wspólnego pożycia małżonków wymaga głębszej refleksji. Wspólne pożycie małżonków jest z pewnością podstawą współdziałania i zaufania między małżonkami. Nie ma jednak pewności, czy wspólne pożycie wymaga wspólnego zamieszkania? W sprawach bieżących należności małżonka, jego obowiązku płatności podatków, składki ubezpieczeniowej itp. – działać może małżonek, który zamieszkuje pod adresem, na który są kierowane przesyłki, informacje, wezwania urzędowe itd. Jeżeli więc małżonkowie nie mieszkają nawet w tej samej miejscowości, można ten fakt uznać za brak wspólnego pożycia. Brak wspólnego adresu pozwala wątpić, czy małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu.
Przykład:
W praktyce często zdarza się, że np. urzędy pocztowe nie respektują tego uprawnienia małżonków i odmawiają wypłaty przesyłki pieniężnej, natomiast pracodawcy żądają upoważnienia na piśmie do odbioru wynagrodzenia w kasie. Taką negatywną podstawę usprawiedliwia często obawa przed wypłatą należności nielojalnemu małżonkowi.
Sam fakt wspólnego pożycia nie zawsze wynika ze wspólnego zamieszkania, a na pewno nie ma pewności co do tego, czy małżonek niedziałający nie złożył sprzeciwu.
Zobacz również serwis: Zawarcie małżeństwa
Podstawa prawna
W omawianym wypadku ustawodawca ustanowił jednego małżonka przedstawicielem ustawowym drugiego w zakresie i przy spełnieniu warunków określonych w art. 29 Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
Uprawnienia związane z zarządem majątkiem wspólnym są unormowane w odrębnych przepisach dotyczących ustawowej wspólności majątkowej w trybie art. 36 – 40 Kodeks rodzinny i opiekuńczy.