Zgodnie z art. 52.§1. Każdy z małżonków może żądać ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd.
Powody ustanowienia rozdzielności
W tym miejscu należy odpowiedzieć na pytanie, czym jest ważny powód? W Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym nie ma definicji ważnego powodu. Natomiast w doktrynie i orzecznictwie dość szczegółowo odpowiedziano na to pytanie. Do ważnych powodów zaliczyć należy hazard, nałogi (narkomania, alkoholizm), trwonienie majątku, brak przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Ponadto separację faktyczną oraz brak pomiędzy małżonkami więzi ekonomicznej należy uznać za ważny powód (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2005 r., III CK 112/04). W orzecznictwie utrzymuje się pogląd, że separacja jest ważnym powodem do zniesienia wspólności majątkowej. Separacja uniemożliwia małżonkom współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym (wyrok SN z dnia 4 czerwca 2004 r., III CK 126/03). Istotne znaczenie mają kwestie czysto majątkowe oraz możliwość porozumienia się małżonków w sprawach dotyczących zarządzania ich wspólnym majątkiem (wyrok SN z dnia 4 listopada 2004 r., V CK 215/04). Przez ważne powody rozumieć należy wytworzenie się takiej sytuacji, która w konkretnych okolicznościach faktycznych wywołuje stan pociągający za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny (za: wyrok SN z 31 stycznia 2003 r., IV CKN 1710/00). Podkreślić należy, że orzeczenie separacji powoduje powstanie pomiędzy małżonkami rozdzielności majątkowej. Po zniesieniu separacji powstaje z powrotem ustawowy ustrój majątkowy. Wyjątkiem jest sytuacja, w której i jeden i drugi małżonek chcą zachować rozdzielność. Wówczas na zgodny wniosek małżonków sąd orzeka utrzymanie rozdzielności majątkowej.
Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku. Jednakże z ważnych powodów może być to data wcześniejsza. Na oznaczenie wcześniej daty rozdzielności majątkowej w wyroku mają szansę na przykład małżonkowie żyjący w separacji.
Na uwagę zasługuje fakt, że w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka lub ogłoszenia upadłości rozdzielność powstaje z mocy prawa.
Zobacz też: Zarząd majątkiem dziecka a zgoda sądu
Pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej należy skierować do sądu rejonowego. Właściwy jest sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, jeżeli choć jeden z nich nadal tam mieszka. Jeżeli tak nie da się ustalić sądu pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej należy skierować do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania strony pozwanej. Jeśli i tak nie można ustalić właściwości sądowej wówczas pozew skierować należy do sądu miejsca zamieszkania powoda.