Renata Skowronek-Kiesio z Robert Ofiara Kancelaria Adwokacka
Umowny podział majątku
Możliwe są dwa sposoby dokonania podziału majątku po ustaniu małżeństwa – umowny oraz sądowy. Podział umowny możliwy jest w sytuacji, gdy strony są w stanie porozumieć się w kwestii podziału. Wówczas wystarczy umowa pomiędzy stronami, której przedmiotem będzie sposób podziału majątku pomiędzy byłych małżonków.
W sytuacji, gdy w skład majątku wchodzi nieruchomość, umowę taką należy sporządzić w formie aktu notarialnego. Koszt przedmiotowej umowy to taksa notarialna (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej), powiększona o 23 % VAT.
W przeciwieństwie do sądowego podziału majątku wspólnego, podział umowny zawsze pozwala na objęcie umową jedynie części majątku.
Czy wygrana wchodzi w skład majątku wspólnego?
Sądowy podział majątku
Zgodnie z art. 566 Kodeksu Postępowania Cywilnego, w sprawie podziału majątku po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej właściwy jest sąd miejsca położenia majątku. Jeśli podziału dokonuje się z powodu śmierci jednego z małżonków, właściwym będzie sąd spadku. Przepisy prawa nie zakreślają natomiast terminu, w jakim wniosek o podział powinien zostać wniesiony. Oznacza to, iż wniesienie wniosku o podział przez którąkolwiek ze stron nastąpić może zarówno zaraz po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego jak i 10 lat później.
Choć strona nie jest ograniczona terminem na wniesienie wniosku o podział, z praktycznego punktu widzenia nie należy z nim zwlekać – z biegiem lat dowody, które należy przedstawić w postępowaniu mogą ulec zniszczeniu bądź zaginąć, co znacznie utrudni dochodzenie swoich roszczeń względem drugiej strony.
Opłata sądowa za wniesienie wniosku o podział majątku wynosi 1000 złotych. Może być ona jednak znacznie niższa, jeśli strony dołączą do wniosku tzw. zgodny plan podziału – wówczas wynosi ona 300 złotych.
Do wspomnianych wyżej kosztów należy doliczyć ewentualne wynagrodzenie za pracę biegłego, wynagrodzenie dla adwokata lub radcy prawnego, koszty mediacji lub koszty sądowe wynikające z przepisów Kodeksu Postępowania Cywilnego, a obciążające strony postępowania.
Wniosek o sądowy podział majątku wspólnego powinien zawierać podstawę ustania wspólności majątkowej oraz informacje, co znajduje się w majątku. Żądanie dokonania podziału powinno być w piśmie zawarte wprost.
Podziałowi podlega tylko majątek wspólny byłych małżonków. W skład majątku wspólnego wchodzą w szczególności:
- wynagrodzenie za pracę, dochody z innej działalności gospodarczej,
- dochody z majątku wspólnego oraz z majątków osobistych małżonków,
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Sądowy podział majątku, co do zasady, obejmuje całość majątku wspólnego – jedynie z bardzo ważnych powodów, sąd może dokonać podziału jego części. W toku postępowania sąd ustala skład i wartość majątku, ustala istniejące pomiędzy stronami roszczenia oraz dokonuje ostatecznie podziału majątku. W przedmiotowym postępowaniu strony mogą dochodzić ustalenia nierównych podziałów, zwrotu wydatków i nakładów, z majątku osobistego jednego z małżonków do majątku wspólnego, bądź z majątku wspólnego na rzecz majątku jednego z małżonków.
Podział majątku - w sądzie czy polubownie?
Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym
Choć zgodnie z przepisami art. 43 KRO, każdy z małżonków ma taki sam udział w majątku wspólnym, na wniosek jednej ze stron sąd może orzec nierówne udziały w majątku. Przy ustalaniu udziałów sąd bierze wówczas pod uwagę nie tylko wysiłek, jaki strona wniosła w budowanie wspólnego majątku, ale też pracę jaką wykonała na rzecz swojej rodziny (opieka nad dziećmi, piecza nad gospodarstwem domowym). Należy więc pamiętać, iż duży finansowy wkład jednego z małżonków do majątku wspólnego, nie przesądza jeszcze o kwestii nierównych udziałów.
W trakcie trwania małżeństwa żona nie podejmowała pracy w związku z koniecznością opieki nad dziećmi i gospodarstwem domowym. Tymczasem mąż, który przez cały ten czas pracował, pomnażał swój majątek. Przy podziale majątku, pomimo niedostarczania przez żonę korzyści finansowych, mąż nie będzie mógł żądać nierównych udziałów w majątku wspólnym na podstawie argumentu, iż jego żona nie przyczyniła się finansowo do powiększenia majątku.
Żądanie ustalenia nierównych udziałów w majątku nie przedawnia się, jednak jego dochodzenie możliwe jest tylko w postępowaniu o podział majątku wspólnego rozpatrywany przed sądem I instancji.
Ustalenia nierównych podziałów można dokonać jedynie z całości majątku, a nie z jego, wybranych przez wnioskodawcę, składników.
Ciężar udowodnienia przyczynienia się małżonków w różnym stopniu do pomnażania majątku lub dbania o gospodarstwo domowe i rodzinę oraz występowania ważnych powodów dla ustalenia nierównych podziałów, spoczywa na osobie, która wnioskowała o ustalenie nierównych udziałów.
Sądowy podział majątku a kredyt hipoteczny
Rozliczenie nakładów i wydatków
O zwrocie nakładów i wydatków poczynionych z majątku osobistego jednego z małżonków do majątku wspólnego, bądź z majątku wspólnego na rzecz majątku jednego z małżonków, decyduje sąd na podstawie wniosku złożonego w tym przedmiocie. Również w tym przypadku udowodnienie poczynionych nakładów lub wydatków należy do osoby, która wnioskuje o ich zwrot.
Należy przechowywać wszelkie dokumenty, świadczące o dokonanych nakładach i wydatkach: faktury, rachunki, inne. Będą one stanowić dowód na poczynione nakłady i wydatki.
Mąż ze wspólnych środków małżonków wyremontował mieszkanie, będące własnością jego żony. W trakcie podziału majątku, mąż będzie mógł domagać się zwrotu poczynionych na remont nakładów. Aby udowodnić swoje roszczenie, mąż przedstawi faktury i rachunki za materiały budowlane oraz potwierdzenia przelewów na rzecz wykonawcy remontu za jego usługi.
Podział majątku po rozwodzie a kredyt mieszkaniowy