Niejednokrotnie jego współmałżonek dowiaduje się o nich w momencie przedstawienia mu tytułu egzekucyjnego. Tymczasem prawo przewiduje ograniczenie odpowiedzialności za długi niefrasobliwego małżonka.
Odpowiedzialność osobista dłużnika
Po pierwsze - w świetle prawa, dłużnik za swoje długi odpowiada majątkiem osobistym. Co do zasady majątkiem wspólnym odpowiada wtedy, gdy małżonek wyraził zgodę na zaciągniecie zobowiązania. Takie rozwiązanie wydaje się sensowne i logiczne, umożliwia bowiem małżonkowi współdecydowanie o dysponowaniu funduszami małżeńskimi.
Zwykłe potrzeby rodziny
Od tej przejrzystej zasady są jednak wyjątki. Mimo braku zgody na dokonanie czynności prawnej przez drugiego małżonka, a więc pomimo niewiedzy o długu, małżonek odpowiada za tzw. zobowiązania zaciągnięte w celu zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny.
Warto wiedzieć jakie czynności mieszczą się w tym pojęciu. Zgodnie z orzecznictwem sądowym zalicza się do nich: wydatki na żywność, odzież, drobne przedmioty urządzenia domowego, opłaty za prąd, gaz, telefon.
Jednakże nawet w przypadku takich zobowiązań, małżonek może powołać się przed sądem na tzw. ważne powody, które przemawiają za zwolnieniem go od odpowiedzialności. Do takich ważnych powodów sądy zaliczają postępowanie małżonka spowodowane lekkomyślnością, rozrzutnością lub nieudolnością.
Zobacz serwis: Małżeństwo
Kiedy potrzebna zgoda małżonka?
W przypadku innych zobowiązań należy odróżnić dwie sytuacje.
Dla pewnych czynności samo prawo wymaga zgody małżonka (art. 37 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Wśród najważniejszych należy wymienić sprzedaż bądź kupno nieruchomości, przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolnego czy większą darowiznę z majątku wspólnego.
W przypadku czynności dwustronnych (wszelkie umowy) małżonek ma szansę wyrazić zgodę po fakcie. Jeśli tego nie zrobi taka czynność jest nieważna i nie rodzi żadnych obowiązków prawnych.
Natomiast pozostałe czynności prowadzące np. do zakupu urządzeń trwałego użytku, zakupów ratalnych (np. samochodu) są skuteczne mimo braku zgody drugiego małżonka. Obowiązek zapłaty ceny nie gaśnie mimo braku wiedzy drugiego małżonka o dokonaniu zakupu. Rozciąga się on jednak tylko na tego, kto takiego kupna dokonał.
Wierzyciel będzie mógł zaspokoić się z jego majątku osobistego.
Brak zgody małżonka nie wyklucza jednak egzekucji z pewnych składników majątku wspólnego tj. wynagrodzenia małżonka za pracę, dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej i innych praw twórcy.
W przypadku gdy dług zaciągnięto przed powstaniem wspólności ustawowej (czyli de facto przed zawarciem małżeństwa) drugi małżonek za nią nie odpowiada.
Co do postępowania dowodowego - zgoda małżonka, przeciwko któremu ma być prowadzona egzekucja z majątku wspólnego, musi być potwierdzona dokumentem urzędowym lub prywatnym. Każdy inny dowód na tę okoliczność jest niedopuszczalny.
Współodpowiedzialność małżonków
W praktyce, gdy małżonek wyraził zgodę na dokonanie czynności przez współmałżonka, postępowanie sądowe i tak toczy się przeciwko dłużnikowi. Dopiero na etapie egzekucji wierzytelności, wierzyciel może sięgnąć do majątku wspólnego małżonków – nie do majątku osobistego drugiego małżonka – ten jest chroniony.
W tym celu wierzyciel dysponujący wyrokiem sądowym, musi wystąpić do sądu o nadanie temu wyrokowi klauzuli przeciwko dłużnikowi i małżonkowi dłużnika.
Inaczej jest w przypadku czynności zaspokajających zwykłe potrzeby rodziny. W tym wypadku wierzyciel może zaspokoić się nie tylko z majątku wspólnego, ale także z majątku osobistego drugiego małżonka.
Zadaj pytanie: Forum