Co to jest intercyza – odpowiedź na to pytanie może zainteresować małżonków lub narzeczonych, którzy chcieliby, żeby w ich małżeństwie obowiązywał ustrój majątkowy inny niż ustawowy standard. Jak zawrzeć intercyzę? Ile kosztuje intercyza? Czy warto zawierać intercyzę?
- Co to jest intercyza?
- Czemu służy intercyza?
- Kiedy można zawrzeć intercyzę?
- Jak ustanowić intercyzę?
- Jakie są rodzaje intercyzy?
- Intercyza rozszerzająca wspólność ustawową
- Intercyza ograniczająca wspólność ustawową
- Intercyza wprowadzająca pełną rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami
- Intercyza wprowadzająca rozdzielność z wyrównaniem dorobków
- Czy intercyzę można rozwiązać?
- Czy intercyza może mieć moc wsteczną w ustanowieniu rozdzielności majątkowej?
- Intercyza a dziedziczenie
- Intercyza a długi
- Jakie są koszty intercyzy?
- Czy intercyza podlega PCC?
- Ile kosztuje intercyza w trakcie małżeństwa?
- Ile kosztuje cofnięcie intercyzy?
- Czy warto zawrzeć intercyzę?
Co to jest intercyza?
Intercyza to potoczna nazwa umowy małżeńskiej majątkowej, która reguluje stosunki majątkowe pomiędzy małżonkami w sposób odmienny od ustawowego ustroju majątkowego. Można spotkać się i z takim rozumieniem pojęcia „intercyza”, w myśl którego jest ono tożsame z rozdzielczością majątkową.
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).
Do majątku wspólnego należą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie emerytalnym.
Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Czemu służy intercyza?
Umowa majątkowa małżeńska służy ustanowieniu pomiędzy małżonkami umownego ustroju majątkowego.
Kiedy można zawrzeć intercyzę?
Umowę majątkową małżeńską można zawrzeć:
- przed zawarciem małżeństwa
- w czasie trwania małżeństwa.
W przypadku intercyzy zawartej przed zawarciem małżeństwa, wchodzi ona w życie z chwilą zawarcia przez jej strony związku małżeńskiego.
Jak ustanowić intercyzę?
Narzeczeni lub małżonkowie mogą zawrzeć umowę małżeńską majątkową wyłącznie w formie aktu notarialnego.
Jakie są rodzaje intercyzy?
Umowa małżeńska majątkowa może:
- rozszerzyć wspólność ustawową
- ograniczyć wspólność ustawową
- ustanowić rozdzielność majątkową
- ustanowić rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.
Intercyza rozszerzająca wspólność ustawową
Umowa majątkowa małżeńska może włączyć do majątku wspólnego niektóre składniki majątkowe wchodzące dotychczas w skład majątków osobistych małżonków.
Nie można jednak przez intercyzę rozszerzyć wspólności na:
- przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny;
- prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
- niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.
W razie wątpliwości uważa się, że przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków nie zostały włączone do wspólności.
Intercyza ograniczająca wspólność ustawową
Umowa majątkowa małżeńska może wyłączyć z majątku wspólnego niektóre składniki, które weszłyby (jeśli intercyzę zawierają narzeczeni) lub wchodzą (jeśli zawierają ją małżonkowie) w skład tego majątku. Na przykład małżonkowie mogą postanowić, że wynagrodzenie za pracę małżonka będzie składnikiem jego majątku osobistego.
Z ograniczeniem wspólności mamy do czynienia wtedy, gdy w składzie majątku wspólnego pozostały jakieś składniki majątkowej. Jeśli bowiem wyłączono by z tego majątku wszystkie składniki – dojdzie do ustanowienia rozdzielczości majątkowej.
Intercyza wprowadzająca pełną rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami
W razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem intercyzy, jak i majątek nabyty później.
Jeżeli intercyza jest zawierana w trakcie małżeństwa, zgromadzony do tej pory przez małżonków majątek wspólny ulega podziałowi. W razie ustania wspólności, udziały małżonków w majątku wspólnym są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej. Sposób podziału majątku wspólnego określają małżonkowie w treści umowy.
Po ustanowieniu rozdzielczości majątkowej każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem.
Konsekwencją ustanowienia rozdzielności majątkowej jest to, że małżonkowie nie mogą korzystać ze wspólnego rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych.
Intercyza wprowadzająca rozdzielność z wyrównaniem dorobków
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków jest zbliżona do rozdzielczości pełnej. Stosowana jest w sytuacjach, w których jeden z małżonków wskutek wzięcia na siebie obowiązków rodzinnych lub np. ze względu na stan zdrowia nie może powiększać swojego majątku osobistego. Celem wyrównywania dorobków jest ochrona interesów majątkowych takiego małżonka.
Samo ustanowienie rozdzielczości majątkowej z wyrównaniem dorobków rodzi skutki takie, jak ustanowienie „zwykłej” rozdzielność: majątek wspólny ulega podziałowi pomiędzy małżonków, a każdy z małżonków samodzielnie zarządza swoim majątkiem osobistym. Różnica pomiędzy tymi ustrojami majątkowymi uwidacznia się w momencie, gdy rozdzielność majątkowa ustaje. Wówczas ten małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa.
Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej.
W razie śmierci jednego z małżonków, wyrównanie dorobków następuje między jego spadkobiercami a małżonkiem pozostałym przy życiu.
Czy intercyzę można rozwiązać?
W razie rozwiązania umowy majątkowej w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.
Rozwiązanie intercyzy wymaga, podobnie jak jej zawarcie zachowania formy akty notarialnego. W taki sam sposób można intercyzę zmienić.
Czy intercyza może mieć moc wsteczną w ustanowieniu rozdzielności majątkowej?
Umowa majątkowa małżeńska zawarta w trakcie trwania małżeństwa wchodzi w życie wraz z jej podpisaniem przez małżonków. Jeśli umowa przewiduje ustanowienie rozdzielczości majątkowej, powstaje ona z chwilą wejścia intercyzy w życie.
Ustanowienie rozdzielczości majątkowej z mocą wsteczną możliwe jest wyłącznie na drodze sądowej.
Każdy z małżonków może z ważnych powodów żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.
Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.
Intercyza a dziedziczenie
Zawarcie umowy majątkowej, a w szczególności – ustanowienie rozdzielności nie wpływa na dziedziczenie ustawowe pomiędzy małżonkami. Małżonkowie są nadal uprawnieni do dziedziczenia po sobie na takich samych zasadach, jak w przypadku, gdyby intercyzy nie zawarli.
Jeśli małżonek sporządzi testament i nie powoła do spadku drugiego małżonka, małżonkowi temu będzie przysługiwało prawo do zachowku. Prawa do zachowku małżonek może być pozbawiony jedynie w następstwie wydziedziczenia.
Intercyza a długi
W przypadku ustanowienia rozdzielności majątkowej małżonkowie nie posiadają majątku wspólnego, wobec czego każde z nich odpowiada za swoje zobowiązania własnym majątkiem osobistym. Zasada ta odnosi się jednak wyłącznie do długów zaciągniętych po zawarciu umowy majątkowej.
Małżonek może powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome. Jeśli zatem małżonek zaciągnie zobowiązanie, ale nie poinformuje wierzyciela o ustanowieniu rozdzielności, wierzyciel będzie mógł zaspokoić się także z majątku drugiego małżonka.
Jeżeli wierzytelność powstała przed rozszerzeniem wspólności, wierzyciel, którego dłużnikiem jest tylko jeden małżonek, może żądać zaspokojenia także z tych przedmiotów majątkowych, które należałyby do majątku osobistego dłużnika, gdyby wspólność majątkowa nie została rozszerzona.
Jakie są koszty intercyzy?
Koszty zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej to opłaty notarialne.
Za sporządzenie aktu notarialnego dokumentujące umowę tego rodzaju notariusz może pobrać taksę notarialną w maksymalnej wysokości 400 zł. Podatek VAT od tej kwoty wynosi 92 zł. Do tego dochodzą koszty wypisów w wysokości 6 zł (plus VAT) za każdą stronę wypisu.
Czy intercyza podlega PCC?
Umowa majątkowa małżeńska nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych od 1 stycznia 2007 r.
Ile kosztuje intercyza w trakcie małżeństwa?
W przypadku zawarcia umowy majątkowej w trakcie trwania małżeństwa można się liczyć z poniesieniem taksy notarialnej liczonej do wartości majątku wspólnego będącego przedmiotem umowy. Wysokość taksy może wynieść wówczas od 100 do 10 000 zł.
Przygotowując się do zawarcia intercyzy warto uprzednio sprawdzić w kancelarii notarialnej, w której miałaby ona być podpisywana, ile w konkretnym przypadku wyniesie taksa notarialna.
Ile kosztuje cofnięcie intercyzy?
Zawarcie umowy, na mocy której małżonkowie rozwiążą umowę majątkową małżeńską wymaga poniesienia kosztów w tej samej wysokości, co zawarcie intercyzy. Podobnie jest z umową zmieniającą treść intercyzy.
Czy warto zawrzeć intercyzę?
Racjonalność zawarcia umowy majątkowej narzeczeni lub małżonkowie muszą ocenić biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności.
W sytuacji, gdy jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą – która ze swojej istoty obarczona jest ryzykiem gospodarczym – ustanowienie rozdzielności może zabezpieczać majątek drugiego małżonka, i co za tym idzie – interesy rodziny przed ponoszeniem negatywnych konsekwencji decyzji biznesowych podjętych przez pierwszego.
Plusem rozdzielności jest także niezależność w dysponowaniu majątkiem przez każdego z małżonkiem. W przypadku rozwodu byli małżonkowie, w których małżeństwie obowiązywała rozdzielność nie muszą dokonywać podziału majątku wspólnego, ponieważ majątek taki nie istnieje.
Minusem – zwłaszcza gdy pomiędzy dochodami małżonków występują znaczne różnice – jest brak możliwości wspólnego rozliczenia podatku dochodowego.