Zasadniczą funkcją ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków jest ochrona tego z małżonków, który z powodu wykonywania obowiązków rodzinnych lub z innych przyczyn, np. stanu zdrowia, nie mógł pracować zarobkowo i powiększać swego majątku bądź jego możliwości były ograniczone.
W czasie trwania ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków między tym ustrojem a ustrojem rozdzielności majątkowej nie ma różnic. Swoistość ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków przejawia się dopiero z chwilą ustania rozdzielności majątkowej. Wówczas bowiem aktualizuje się możliwość wyrównania dorobków.
Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku w czasie od zawarcia, a właściwie od dnia wejścia w życie umowy rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków, do ustania rozdzielności majątkowej
Wyrównanie dorobków
Po ustaniu rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków małżonek, który uważa, że jego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może zwrócić się do współmałżonka o wyrównanie dorobków. Wyrównanie dorobków powinno doprowadzić do zniwelowania różnicy wartości między dorobkami małżonków.
Może ono nastąpić bądź przez zapłatę przez małżonka zobowiązanego na rzecz małżonka uprawnionego połowy różnicy wartości między dorobkami małżonków, bądź przez przeniesienie przez małżonka zobowiązanego na rzecz małżonka uprawnionego określonego prawa (przedmiotu) stanowiącego dorobek małżonka zobowiązanego, którego wartość odpowiada tej wielkości. Oba te sposoby mogą być zastosowane jednocześnie, jako wzajemnie się uzupełniające.
Wyrównanie dorobków powinno nastąpić w drodze porozumienia (umowy) między małżonkami. Dla umowy takiej nie jest wymagana żadna forma szczególna.
Zobacz też: Majątek
Powództwo o wyrównanie dorobków
Jeśli brak jest porozumienia co do wyrównania dorobku – zainteresowany małżonek może wytoczyć do sądu powództwo o wyrównanie dorobków. W pozwie wytoczonym przeciwko drugiemu małżonkowi małżonek może żądać zasądzenia od niego określonej kwoty pieniężnej lub zobowiązania współmałżonka do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu na niego określonego prawa (art. 64 k.c.) tytułem wyrównania dorobków.
Przedawnienie roszczenia
Roszczenia o wyrównanie dorobków oraz o zmniejszenie obowiązku wyrównania dorobków, jako roszczenia majątkowe, ulegają przedawnieniu (art. 117 § 1 k.c.). Wobec braku przepisów szczególnych, do przedawnienia ogólny dziesięcioletni termin przedawnienia. Rozpoczęcie jego biegu następuje od dnia ustania rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków (art. 120 § 1 k.c.), a gdy małżeństwo ustało później - to od dnia jego ustania (art. 121 pkt 3 k.c.).
Zobacz też: Małżeństwo