Babciowe to pakiet nowych świadczeń, czyli trzy opcje świadczeń w ramach programu "Aktywny rodzic”. Nowe świadczenia już od 1 października 2024 r. Zasadniczo będzie to 1500 zł na dziecko przez 24 miesiące, ale może to być także 1900 zł. Przy czym, na to samo dziecko, za dany miesiąc, przysługuje tylko jedno ze świadczeń „Aktywny rodzic”.
- Babciowe, czyli nowe świadczenie „aktywni rodzice w pracy” (1500 zł lub 1900 zł miesięcznie)
- Świadczenie „aktywnie w żłobku” (babciowe na 1500 zł lub 1900 zł miesięcznie)
- Świadczenia „aktywnie w domu” (500 zł miesięcznie)
Nowe świadczenia (babciowe) wprowadzi ustawa o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic”, przyjęta już przez Sejm, która określa warunki nabywania prawa do świadczeń wspierających rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka (zwanych dalej: świadczeniami „aktywny rodzic”), oraz zasady przyznawania i wypłacania tych świadczeń. Nowe świadczenia mają wejść w życie 1 października 2024 roku.
Świadczenia „aktywny rodzic” oznaczają trzy rodzaje preferencji finansowej na dziecko, tj.:
- świadczenie „aktywni rodzice w pracy”,
- świadczenie „aktywnie w żłobku” oraz
- świadczenie „aktywnie w domu”.
Celem nowych świadczeń, jak wyjaśnia ustawodawca, jest ułatwienie rodzicom i innym osobom wypełniającym funkcje rodzicielskie pogodzenie zadań związanych z rodzicielstwem z aktywizacją zawodową. Przy czym, na to samo dziecko, za dany miesiąc, przysługuje tylko jedno ze świadczeń „aktywny rodzic”. Przyjrzyjmy się bliżej konkretnym rozwiązaniom prawnym zawartym w ustawie. Kiedy w praktyce poszczególne świadczenia będą przysługiwały i na jakich warunkach? Pierwsze to świadczenie „aktywni rodzice w pracy”.
Babciowe, czyli nowe świadczenie „aktywni rodzice w pracy” (1500 zł lub 1900 zł miesięcznie)
Świadczenie „aktywni rodzice w pracy”, jak wynika z projektu ustawy, przysługuje obywatelom polskim, a także cudzoziemcom, zgodnie z określonymi przez ustawodawcę przepisami, zawartymi w art. 7 ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic”.
Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje na nieobjęte opieką w żłobku, klubie dziecięcym, przedszkolu albo sprawowaną przez dziennego opiekuna dziecko aktywnym zawodowo:
- matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, z uwzględnieniem art. 10 ust. 3 [tj. W przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu, sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwotę świadczenia „aktywni rodzice w pracy” ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego świadczenia.], albo
- opiekunowi faktycznemu dziecka, albo
- osobie pełniącej funkcję rodziny zastępczej albo osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2024 r. poz. 177).
Na dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej albo w rodzinnym domu dziecka świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje wyłącznie odpowiednio aktywnej zawodowo osobie pełniącej funkcję rodziny zastępczej albo aktywnej zawodowo osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka.
W przypadku osoby ubiegającej się lub otrzymującej „aktywni rodzice w pracy”, która wspólnie z małżonkiem lub wspólnie z rodzicem dziecka wychowuje dziecko, albo zgodnie z oświadczeniem wspólnie z inną osobą zamieszkuje i wychowuje dziecko, świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje jeżeli zarówno osoba ubiegająca się lub otrzymująca świadczenie „aktywni rodzice w pracy” jak i osoba wspólnie z nią wychowująca dziecko, z tytułu aktywności zawodowej podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od podstawy, której łączna wysokość wynosi nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę, przy czym podstawa, od której opłacane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdego z nich nie może być niższa niż:
- 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym okresie, na który jest ustalane prawo do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”;
- 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym okresie, na który jest ustalane prawo do świadczenia „aktywni rodzice w pracy” – w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, o których mowa w ust. 4 lub w art. 18a i 18c ustawy z dnia 13 października1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
W przypadku osoby ubiegającej się lub otrzymującej świadczenie „aktywni rodzice w pracy” będącej, zgodnie z oświadczeniem, osobą samodzielnie wychowującą dziecko, świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje jeżeli osoba ubiegająca się lub otrzymująca świadczenie „aktywni rodzice w pracy” z tytułu aktywności zawodowej podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu od podstawy, której wysokość wynosi nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc życia, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36. miesiąc życia - tak wynika z art. 10 ust. 1 projektowanej ustawy.
Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje w wysokości 1500 zł miesięcznie na dziecko, a w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji – w wysokości 1900 zł miesięcznie.
Świadczenie „aktywnie w żłobku” (babciowe na 1500 zł lub 1900 zł miesięcznie)
Kolejne nowe świadczenie przewidziane w ramach programu to świadczenia „aktywnie w żłobku”. Przepisy dotyczące świadczenia „aktywnie w żłobku” zawiera rozdział trzeci projektowanej ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic”.
Zgodnie z zapisami ustawy, świadczenie „aktywnie w żłobku” przysługuje rodzicom na dziecko, które uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego albo jest objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna, nie dłużej jednak niż do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 rok życia lub w przypadku gdy niemożliwe lub utrudnione jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym – 4. rok życia.
Świadczenie „aktywnie w żłobku” przysługuje na dofinansowanie kosztów objęcia dziecka opieką w żłobku, klubie dziecięcym albo sprawowaną przez dziennego opiekuna.
Świadczenie „aktywnie w żłobku” przysługuje w wysokości 1500 zł miesięcznie na dziecko w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, a w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji – w wysokości 1900 zł miesięcznie. Wysokość świadczenia „aktywnie w żłobku” nie może być jednak wyższa niż wysokość opłaty ponoszonej przez rodziców za pobyt dzieci w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.
Świadczenie „aktywnie w żłobku” przysługuje, jeżeli wysokość opłaty ponoszonej przez rodziców za pobyt dzieci w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna nie jest wyższa niż 120% uśrednionego kosztu pobytu dziecka w żłobku lub klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna rozumianego jako uśrednione miesięczne wydatki ponoszone przez jednostki samorządu terytorialnego na zapewnienie jednemu dziecku opieki odpowiednio w żłobku lub klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.
Świadczenia „aktywnie w domu” (500 zł miesięcznie)
Dla kogo świadczenie „aktywnie w domu”? W jakiej wysokości? Świadczenie „aktywnie w domu” przysługuje matce albo ojcu albo opiekunowi faktycznemu dziecka od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc życia, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36. miesiąc życia.
Świadczenie „aktywnie w domu” przysługuje w wysokości 500 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie. Przy czy, gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu, sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwotę świadczenia „aktywnie w domu” ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego świadczenia.
Świadczenie „aktywnie w domu” nie przysługuje, jeżeli:
1) dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej;
2) rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej;
3) na to samo dziecko, za dany miesiąc:
a) zostało przyznane świadczenie „aktywni rodzice w pracy”,
b) zostało przyznane świadczenie „aktywnie w żłobku”;
4) członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia „aktywnie w domu”,chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.