Co zostało opodatkowane?
Przedmiotem opodatkowania są wskazane niżej dochody, których wysokość jest ustalana na podstawie różnicy pomiędzy wielkością przychodu, po odjęciu poniesionych kosztów. Przykładowo jeśli ktoś kupił akcje jakiejkolwiek spółki, a następnie je zbył, to dochodem będzie różnica pomiędzy przychodem (ceną zbycia), a kosztem (ceną zakupu). Oczywiście jeśli cena sprzedaży będzie równa lub niższa niż cena zbycia nie będzie dochodu i nie będzie przedmiotu opodatkowania, czyli podatek nie będzie płacony.
Ważnym jest, że przypadku akcji otrzymanych bezpłatnie (w ramach akcji pracowniczych lub jako darowizna) koszt będzie równy zero i w takim przypadku dochód będzie równy przychodowi.
Opodatkowane zostały następujące dochody z kapitałów pieniężnych uważa się:
- odsetki od pożyczek,
- odsetki od wkładów oszczędnościowych i środków na rachunkach bankowych lub w innych formach oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, z wyjątkiem środków pieniężnych związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą,
- odsetki (dyskonto) od papierów wartościowych,
- dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania są udziały lub akcje w spółce mającej osobowość prawną lub spółdzielni,
- przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych,
- należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych,
- należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych (prawa poboru i prawa pochodne),
- przychody z odpłatnego zbycia prawa poboru, w tym również ze zbycia prawa poboru akcji nowej emisji przez pracowniczy fundusz emerytalny w imieniu członka funduszu,
- przychody członków pracowniczych funduszy emerytalnych z tytułu przeniesienia akcji złożonych na rachunkach ilościowych do aktywów tych funduszy,
- nominalną wartość udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny,
- przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających.
Należy pamiętać, że dochody kapitałowe ze spółek niebędących osobą prawną, takich jak spółka cywilna, spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa i komandytowo-akcyjna, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych rozlicza się na zasadach ogólnych, czyli płaci się normalny podatek od osób fizycznych tj. dolicza się te dochody do innych źródeł i rozlicza w ogólnym zeznaniu rocznym wg dwustopniowej skali podatkowej.
Zobacz również serwis: Podatki
Ryczałtowo opodatkowane przychody
Dodatkowo art. 30a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienia następujące kategorie przychodów, od których pobiera się zryczałtowany 19% podatek, są to mianowicie przychody:
- z odsetek od pożyczek, z wyjątkiem gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej,
- z odsetek i dyskonta od papierów wartościowych,
- z odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku podatnika lub w innych formach oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, prowadzonych przez podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem środków pieniężnych związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą,
- z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych,
- od dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych,
- od kwot wypłacanych po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub spadkobiercy, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
- od dochodu członka pracowniczego funduszu emerytalnego z tytułu przeniesienia akcji złożonych na rachunku ilościowym do aktywów tego funduszu,
- z tytułu zbycia prawa poboru akcji nowej emisji przez pracowniczy fundusz emerytalny w imieniu członka funduszu,
- od kwot jednorazowo wypłacanych przez otwarty fundusz emerytalny członkowi funduszu, któremu rachunek funduszu otwarto w związku ze śmiercią jego współmałżonka,
- od dochodu oszczędzającego na indywidualnym koncie emerytalnym z tytułu zwrotu, w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych, środków zgromadzonych na tym koncie[1],
- od dochodu uczestnika pracowniczego programu emerytalnego z tytułu zwrotu środków zgromadzonych w ramach programu, w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych.
Ryczałtowe rozliczenie oznacza, że nie uwzględnia się przy obliczaniu podatku kosztów uzyskania przychodu.
Zobacz również: Jaką rolę pełni Bankowy Fundusz Gwarancyjny?
Kto płaci podatek?
Podatek jest przekazywany przez płatnika (płatnikiem jest najczęściej podmiot wypłacający odsetki, dywidendę - np. bank czy fundusz inwestycyjny) do urzędu skarbowego, tak więc faktyczny podatnik nie musi obliczać ani wpłacać podatku ponieważ czyni to za niego płatnik.
Rozliczenie w formie dodatkowego zeznania podatkowego
Od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych (będą to zazwyczaj akcje) lub pochodnych instrumentów finansowych, i z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów lub akcji w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu.
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienia następujące kategorie dochodów, które podlegają rozliczeniu w tej formie, jest to mianowicie:
- różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów,
- różnica między sumą przychodów uzyskanych z realizacji praw poboru lub praw pochodnych, a kosztami uzyskania przychodów,
- różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających a kosztami uzyskania przychodów,
- różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną a kosztami uzyskania przychodów,
- różnica pomiędzy wartością nominalną objętych udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część a kosztami uzyskania przychodów,
Po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany w odrębnym zeznaniu podatkowym PIT-38 wykazać dochody uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia papierów wartościowych i dochody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych, a także dochody z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach posiadających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów lub akcji w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część i obliczyć należny podatek dochodowy.
Dochody uzyskiwane za granicą
Generalną zasadą jest, że dochody uzyskane za granicą brane są pod uwagę i podatek zapłacony za granicą pomniejsza wysokość podatku do zapłacenia w Polsce.
Istotnym jest, że polska ustawa jest daleko bardziej niekorzystna dla podatnika, niż typowe ustawy opodatkowujące dochody z zysków kapitałowych. W znakomitej większości ustawodastw dochody i straty z różnych źródeł np. z funduszy z lokat bankowych oraz ze sprzedaży akcji można rozliczać łącznie, czyli uwzględniać ewentualne straty, które pomniejszają dochód. W Polsce jest to zabronione, z tego też względu może występować istotna różnica do zapłacenia polskiemu fiskusowi.
Należy również pamiętać, że umowy międzynarodowe o unikaniu podwójnego opodatkowania, mogą (i tak rzeczywiście jest) ustanawiać inne zasady np. odstąpienie od naliczania podatku w Polsce.
Unikanie płacenia podatku
Zgodnie z ustawą o ordynacji podatkowej końcówki kwot podatku wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, zaś te powyżej zaokrągla się do pełnych jedności złotych.
Może zaistnieć więc sytuacja, że po naliczeniu podatku (np. na skutek dziennej kapitalizacji odsetek) wyniesie on poniżej 50 groszy, a co za tym idzie - zostanie on zaokrąglony do zera.
Zobacz również: Jakie są rodzaje lokat bankowych?