Istota orzekania o zgodności celów lub działalność partii politycznej
Istotą tego postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym jest ustalenie, czy cele lub działalność partii politycznej są zgodne z Konstytucją.
Szczególne zastosowanie ma tutaj art. 11 ust. 1, zgodnie z którym za partię polityczną może być uznana tylko organizacja zrzeszająca "na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa" oraz art. 13, zakazującym istnienia partii "odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu", a także takich, których "program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa".
Procedura
Jeśli przed wpisem do ewidencji partii politycznych Sąd Okręgowy w Warszawie nabierze wątpliwości co do zgodności z Konstytucją celów lub zasad danej partii ma on obowiązek wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie tej zgodności.
Zobacz także: Czym zajmuje się Trybunał Konstytucyjny
Wniosek do Trybunału oprócz Sądu Okręgowego w Warszawie mogą zgłosić tylko te podmioty, którym przysługuje generalne prawo inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm, czyli przede wszystkim:
- Prezydentowi,
- Marszałkowi Sejmu,
- Marszałkowi Senatu,
- Prezesowi Rady Ministrów,
- Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego,
- Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego,
- Prokuratorowi Generalnemu,
- Prezesowi Najwyższej Izby Kontroli,
- Rzecznikowi Praw Obywatelskich,
- grupie 50 posłów lub 30 senatorów.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o sprzeczności z Konstytucją celów lub działalności już istniejącej partii politycznej powoduje wykreślenie partii z ewidencji i poddanie partii postępowaniu likwidacyjnemu.
W przypadku badanie celów partii, co oznacza kontrolę statutu i programu, stosuje się odpowiednio procedurę kontroli norm.
Natomiast przy badaniu działalności partii, czyli badaniu faktów stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania karnego. Zebranie i utrwalenie dowodów Trybunał może zlecić Prokuratorowi Generalnemu.
Trybunał Konstytucyjny w tej sprawie orzeka w pełnym składzie.
Zobacz również serwis: Sprawy urzędowe