Zasadę pluralizmu politycznego należy interpretować szeroko. Oznacza to, że oprócz swobody tworzenia i działania partii politycznych zapewnia się w Polsce również swobodę tworzenia:
- innych organizacji,
- związków zawodowych,
- stowarzyszeń,
- towarzystw,
- fundacji.
Partie polityczne zrzeszają się na zasadzie dobrowolności i równości obywateli polskich. Celem partii jest wpływanie metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa. Poza kształtowaniem polityki państwa partie polityczne mogą sprawować władzę publiczną. Partia polityczna powinna występować pod określoną nazwą.
Ustroje polityczne państw powinny zapewnić możliwość działania wielu partii. W demokratycznym państwie prawa nie można dopuścić do istnienia tylko jednej, dominującej partii politycznej.
Zobacz również: Konstytucja RP
Partie polityczne kształtując politykę państwa spełniają wiele funkcji:
- kształtują i wyrażają opinie różnych grup społecznych,
- czynnie uczestniczą w wyborach,
- integrują obywateli wokół programu danej partii,
- wyłaniają kandydatów do sprawowania najważniejszych urzędów państwowych.
W Polsce członkiem partii politycznej może zostać obywatel polski, który ukończył 18 rok życia.
Rejestracja partii politycznej
Partia polityczna, aby mogła funkcjonować na arenie politycznej musi zostać zarejestrowana. Rejestrację poprzedza zgłoszenie partii. Zgłoszenie musi zostać poparte podpisami co najmniej 1000 obywateli polskich. Zgłoszenia dokonuje się do Sądu Okręgowego w Warszawie.
W przypadku, jeśli sąd stwierdzi, iż zgłoszenie jest zgodne z wymogami prawa dokonuje wpisu partii do ewidencji. Z tą chwilą partia polityczna zyskuje osobowość prawną. Natomiast w przypadku, kiedy sąd stwierdzi naruszenie przepisów prawa, wezwie partię do usunięcia braków. Jeśli partia w określonym terminie tego nie uczyni sąd odmówi wpisu takiej partii.
Partia polityczna może zostać wykreślona z ewidencji w przypadku:
- dokonania zmian w statucie partii niezgodnych z Konstytucją,
- nie złożenia do Sejmu do dnia 31 marca informacji o źródłach finansowania partii,
- orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności celów i działań partii z Konstytucją.
Partie zakazane
Zgodnie z obowiązującą Konstytucją zakazane są w Polsce partie polityczne, które:
- w swoich programach odwołują się do metod i praktyk działania nazizmu, faszyzm i komunizmu,
- w swoich programach dopuszczają lub zakładają nienawiść rasową i narodową,
- stosują przemoc w celi zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa,
- przewidują utajnianie struktur i członkostwa.
Zobacz również: Jakich zasad konstytucyjnych przestrzega Rzeczpospolita Polska?
Finansowanie partii politycznych jest jawne. Majątek partii może powstać wyłącznie z:
- składek członkowskich,
- darowizn,
- spadków,
- zapisów,
- dotacji,
- subwencji.
Majątek partii może być przeznaczany tylko na cele statutowe.