Wprowadzenie stanu wojennego związane jest z zaistnieniem zewnętrznego zagrożenia państwa. Do wprowadzenia stanu wojennego może dojść w przypadku:
- zewnętrznego zagrożenia pastwa,
- zbrojnej napaści na terytorium Polski,
- gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji.
Wprowadzenie stanu wojennego
Stan wojenny wprowadza się na podstawie rozporządzenia wydawanego przez Prezydenta. Z wnioskiem o wprowadzenie stanu wojennego występuje Rada Ministrów. Rozporządzenie nabiera mocy prawnej po podaniu go do publicznej wiadomości. W ciągu 48 godzin od podpisania Prezydent Przekazuje rozporządzenie Sejmowi, który może je uchylić bezwzględną większością głosów.
Zobacz również: Konstytucja RP
Stan wojenny może zostać wprowadzony na całym terytorium Polski lub na części kraju.
W czasie stanu wojennego organy władzy państwowej działają w dotychczasowych strukturach. Wykonują swoją władzę w zakresie swoich kompetencji. Natomiast Prezydent, który jest przedstawicielem władzy wykonawczej uzyskuje kompetencje w zakresie władzy ustawodawczej. Prezydent może wydawać rozporządzenia z mocą ustawy.
Prezydent w trakcie stanu wojennego w razie bezpośredniego i zewnętrznego zagrożenia państwa zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do obrony Polski. Czyni to na wniosek Rady Ministrów. Natomiast na wniosek Prezesa Rady Ministrów Prezydent może mianować Dowódcę Sił Zbrojnych.
Rada Ministrów zarządza przejście na wojenne zasady działania organów władzy publicznej. W czasie trwania stanu wojennego wojewodom są podporządkowane wszystkie jednostki organizacyjne administracji rządowej i samorządowej na obszarze danego województwa.
Pomimo wprowadzenia stanu wojennego nie mogą być ograniczone określone prawa i wolności człowieka i obywatela. Do praw i wolności, które nie mogą zostać ograniczone zaliczamy prawa dotyczące:
- godności człowieka,
- obywatelstwa,
- ochrony życia,
- humanitarnego taktowania,
- ponoszenia odpowiedzialności karnej,
- dostępu do sądu,
- dóbr osobistych,
- sumienia i religii,
- rodziny i dziecka.
W czasie trwania stanu wojennego mogą natomiast zostać ograniczone następujące prawa i wolności konstytucyjne:
- prawo do strajków,
- wolność słowa,
- wolność zgromadzeń,
- prawo do zrzeszania się,
- tajemnica korespondencji,
- dostęp do informacji publicznej,
Zobacz również: Stan wojenny z 1981 r.