Powołanie RPO
Osoba, która ma zostać powołana na stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich powinna być obywatelem polskim, wyróżniać się wiedzą prawniczą i doświadczeniem zawodowym, a także wysokim autorytetem ze względu na swe walory oralne i wrażliwość społeczną.
Rzecznik powoływany jest przez Sejm za zgodą Senatu na wniosek albo Marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów.
Jak przebiega procedura powołania Rzecznika? Najpierw Sejm podejmuje stosowną uchwałę, którą następnie Marszałek Sejmu, niezwłocznie, przesyła Marszałkowi Senatu. Na podjęcie uchwały o wyrażeniu bądź niewyrażeniu zgody na powołanie danej osoby na Rzecznika Praw Obywatelskich Senat ma miesiąc. Jeżeli w tym czasie nie podejmie uchwały, uważa się, że Senat zgodę wyraził. Jeśli jednak Senat nie wyrazi zgody, wówczas Sejm powołuje na stanowisko Rzecznika inną osobę.
Zobacz również: Kiedy do Rzecznika Praw Obywatelskich?
Do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika, dotychczasowy pełni swoją funkcję.
Odwołanie Rzecznika
Co do zasady, kadencja Rzecznika trwa 5 lat. Istnieje jednak możliwość wcześniejszego odwołania Rzecznika ze stanowiska. Taka sytuacja będzie miała miejsce w razie:
1. zrzeczenia się przez Rzecznika wykonywania obowiązków;
2. trwałej niezdolności do pełnienia obowiązek na skutek choroby, ułomności lub upadku sił (co powinno być stwierdzone właściwym orzeczeniem sądu);
3. sprzeniewierzenie się złożonemu ślubowaniu;
4. złożenia przez Rzecznika niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego (co zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu).
W pierwszym przypadku, odwołanie następuje na wniosek Marszałka Sejmu. Natomiast w drugim i trzecim – na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów.