Postępowanie przed Trybunałem Praw Człowieka składa się z dwóch etapów. W początkowym stadium jest wyłącznie pisemne.
Wniesienie skargi
Wniesienie skargi powoduje rozpoczęcie postępowania przed Trybunałem.
W pierwszym etapie Komitet Trybunału bada czy skarga jest w ogóle dopuszczalna.
Zgodnie z Regulaminem Trybunału Komitet może jednomyślnie uznać skargę za niedopuszczalną lub skreślić ja z listy spraw. O niedopuszczalności możemy mówić w kilku przypadkach:
- po pierwsze, gdy skarga jest sprzeczna z Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych wolności;
- po drugie, gdy wnoszący skargę nie wykorzystał wszystkich środków odwoławczych, co stanowi podstawową przesłankę wniesienia skargi;
- ponadto Trybunał może odrzucić skargę również wtedy, gdy został przekroczony 6-miesięczny termin przeznaczony do jej wniesienia.
Izba może również zwrócić się do stron o przedstawienie dalszych uwag na piśmie lub przedstawienia danych faktycznych lub innych dokumentów, jeżeli uzna to za istotne.
Zobacz również: Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Dopuszczenie skargi
Podjęcie decyzji o dopuszczeniu skargi powoduje kontynuację postępowania, w którym Przewodniczący Izby wyznacza termin do składania pisemnych uwag dotyczących przedmiotu i dalszych dowodów. Zgodnie z Regulaminem może on zarządzić pominięcie pisemnej procedury.
Rozprawa co do przedmiotu skargi przeprowadzana jest, gdy wnosi o to zainteresowana strona. Wówczas wyznaczana jest ustna procedura.
Jawność rozpraw
Zgodnie z przepisami rozprawy są jawne, chyba że w wyjątkowych okolicznościach Izba postanowi inaczej. Może to nastąpić z urzędu lub na wniosek strony.
Publiczność może być wykluczona z rozprawy, ze względu na moralność, porządek publiczny, czy też bezpieczeństwo państwowe. Wniosek o przeprowadzenie rozprawy przy drzwiach zamkniętych musi obowiązkowo zawierać uzasadnienie
Rozprawą kieruje Przewodniczący Izby.
Zobacz także: Sędziowie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Polubowne załatwienie sprawy
Na każdym etapie możliwe jest polubowne załatwienie sprawy między rządem a skarżącym. Po uznaniu skargi za dopuszczalną, Szef Kancelarii nawiązuje kontakt ze stronami w celu doprowadzenia do polubownego załatwienia sprawy. Jeśli ugoda zostanie osiągnięta, wówczas Trybunał wydaje decyzję o skreśleniu sprawy z wokandy.
Wyrok
Na zakończenie postępowania Trybunał wydaje orzeczenie, które podejmuje większością głosów. Jest ono ostateczne i ma charakter wiążący dla państwa, przeciwko któremu skierowana była skarga.
W przypadku gdy Trybunał uzna, iż rzeczywiście doszło do naruszenia Konwencji, może zasądzić na rzecz skarżącego (ofiary tego naruszenia) odszkodowanie.
Trybunał może również zażądać od pozwanego państwa zwrot wydatków poniesionych na prowadzenie sprawy przez pokrzywdzonego.
Jeśli natomiast Trybunał uzna, iż nie doszło do naruszenia praw i wolności zagwarantowanych w Konwencji, wówczas skarżący nie jest obciążony pokryciem dodatkowych kosztów, jakie ponosi pozwane państwo.
Polecamy serwis: ETPCz
Podstawa prawna:
Regulamin Europejskiego Trybunału Praw Człowieka