Podstawa prawna
Zatarcie skazanie zostało uregulowane w art. 76, art. 106, art. 106a, art. 107 oraz art. 108 Kodeksu karnego (dalej: k.k.). Zgodnie z treścią art. 76 §1 k.k. skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Nie jest to jednak jedyny termin regulujący problematykę zatarcia skazania.
Polecamy: Kodeks kierowcy - zmiany 2019
W myśl art. 76 § 1a w wypadku, o którym mowa w art. 75a k.k., zatarcie skazania następuje z upływem okresów przewidzianych w art. 107 § 4 i 4a k.k. tj. z upływem 3 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania w przypadku skazania na karę ograniczenia wolności (art. 107 § 4 k.k.) lub z upływem roku od wykonania lub darowania kary albo przedawnienia jej wykonania w przypadku skazania na karę grzywny (art. 107 § 4a k.k.).
W przypadku, gdy skazanemu wymierzono karę pozbawienia wolności lub karę 25 lat pozbawienia wolności, wówczas zatarcie skazania następuje z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od jej wykonania (art. 107 §1 k.k.) Również 10-letni okres stosuje się w sytuacji, gdy skazanemu została wymierzona kara dożywotniego pozbawienia wolności, z tym, że okres ten liczy się od uznania wykonania kary, darowania kary albo przedawnienia jej wykonania (art. 107 § 3 k.k.).
Jeżeli odstąpiono od wymierzenia kary, to zatarcie skazania następuje z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia (art. 107 § 5 k.k.).
W sytuacji, gdy wobec skazanego orzeczono grzywnę, środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego, co wynika z treści art. 76 § 2 k.k. oraz art. 107 § 6 k.k.
Nie podlega zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15.
Zbieg skazań
Nieco inaczej wygląda problematyka zatarcia skazania, w sytuacji gdy sprawca został skazany za dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw, jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem, okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo. W takiej sytuacji ustawodawca przyjął, że dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań (art. 108 k.k.).
Zatarcie skazania przed upływem ustawowych terminów
Skazany może złożyć wniosek o zatarcie skazania przed upływem wskazanych w ustawie terminów. Wówczas należy uiścić opłatę stałą w wysokości 45 złotych. Po złożeniu wniosku, sąd może w myśl art. 107 § 2 k.k. zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat.
Skutek zatarcia skazania
W myśl art. 106 k.k. z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe, zaś wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych. Innymi słowy dochodzi tutaj do sytuacji, w której tak naprawdę przyjmujemy fikcję prawną i pozwalamy skazanemu na posługiwanie się określeniem "niekarany".
Polecamy serwis: Prawo karne