Należy wskazać, że odstąpienie od wymierzenia kary następuje w związku z uznaniem danej osoby za winną zarzucanego w akcie oskarżenia czynu. W związku z powyższym dana osoba jest uważana za skazaną i informacja o tym fakcie widnieje w jej karcie karnej. Zatarcie skazania osoby, wobec której sąd odstąpił od wymierzenia kary następuje z mocy prawa upływem roku od wydania prawomocne orzeczenia w sprawie (art. 107 § 5 Kodeksu karnego).
Zgodnie z ustawowymi wymogami, aby sąd mógł zastosować instytucję odstąpienia od wymierzenia kary przy jednoczesnym zastosowaniu środka karnego, spełnione muszą być następujące przesłanki:
Po pierwsze, przestępstwo musi być zagrożone tylko jedną sankcją w postaci kary pozbawienia wolności do lat 3 lub być zagrożone alternatywnie karami grzywny, ograniczenia wolności, pozbawienia wolności (niezależnie od jej wysokości).
Sąd może odstąpić od wymierzenia kary w przypadku przestępstwa zbywania własnego lub cudzego dokumentu stwierdzającego tożsamość (art. 274 Kodeksu karnego) bo jest on alternatywnie zagrożony wszystkimi karami, może też odstąpić od kary w przypadku przestępstwa czynnego udziału w zbiegowisku publicznym (art. 254 § 1 KK) bo jest ono zagrożone samodzielną karą do 3 lat pozbawienia wolności, ale nie może odstąpić od wymierzenia kary za przestępstwo kradzieży (art. 278 § 1 KK) bo jest ono zagrożone karą o górnej granicy 5 lat (od 3 miesięcy do 5 lat)
Zobacz serwis: Wymierzanie kar
Po drugie, sąd musi stwierdzić że szkodliwość społeczna czynu nie jest znaczna. Ocena ta dokonywana jest w stosunku do danego konkretnego czynu. Fakt, iż jest ona brana pod uwagę wynika z polityki karnej, albowiem ustawodawca wyszedł z założenia, że gdy szkodliwość społeczna czynu jest znaczna, to względy praworządnościowe, względy prewencji generalnej nakazują ukaranie takiego sprawcy.
Po trzecie, sąd musi orzec środek (lub środki) karne i uznać, iż spełnią one wszystkie funkcje kary. W związku z faktem, iż przepis nie wskazuje precyzyjnie który ze środków karnych ma stosować sąd, należy uznać iż może on orzekać o stosowaniu każdego ze środków karnych określonych w art. 39 Kodeksu karnego.
Należy na końcu nadmienić, iż instytucji odstąpienia od wymierzenia kary nie stosuje się w stosunku do sprawców występków o charakterze chuligańskim, co wynika z treści § 2 analizowanego przepisu. Trzeba wskazać, iż został on do kodeksu karnego dodany ustawą z dnia 16.11.2006 r. o zmianie ustawy kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 226, poz. 1648) i wszedł w życie w dniu 12 marca 2007 r. Była to ustawa, która wprowadziła na nowo do polskiego prawa karnego pojęcie czynu o charakterze chuligańskim i wprowadziła do postępowania karnego tzw. tryb przyśpieszony (rozdział 54a KK) z założenia przeznaczony do prowadzenia spraw przeciwko chuliganom.
Zobacz: Porady prawna
Zmiany dokonywane w kodeksie karnym miały na celu znaczne zwiększenie reperkusji karnych wobec chuliganów i § 2 art. 59 jest tego wyrazem.
Podstawa prawna: Art. 59 Kodeksu karnego.