REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Granice obrony koniecznej

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Bartłomiej Ceglarski
Bartłomiej Ceglarski
Granice obrony koniecznej./ fot. Fotolia
Granice obrony koniecznej./ fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Granice obrony koniecznej w polskim ustawodawstwie są bardzo szerokie. Prawo i orzecznictwo opowiadają się wyraźnie po stronie napadniętego. Nawet w przypadkach przekroczenia jej granic, napadnięty może liczyć na złagodzenie kary lub odstąpienie od jej wymierzenia.

Obrona konieczna to jedna z instytucji prawa karnego, która została uregulowana w art.25 § 1 Kodeksu karnego. Zgodnie z nim: Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem. Odnosi się do niej także Kodeks cywilny w art. 423.

REKLAMA

Obrona konieczna polega na legalnym odparciu pewnego niebezpieczeństwa ze strony osób trzecich,  podejmowaniu reakcji nakierowanych na dobra napastnika w celu ochrony dóbr własnych.                    

Znamiona określające sytuację obrony koniecznej

Aby doszło do sytuacji w której będziemy mogli mówić o obronie koniecznej, muszą zostać spełnione następujące znamiona:

  1. zamach- sytuacja zagrożenia dla dobra prawnego, wywołana przez człowieka;
  2. bezpośredniość- dalsza zwłoka zmniejsza szansę na odparcie zamachu. (zamach staje się bezpośredni gdy sprawca z przygotowania do zamachu przechodzi do jego usiłowania);
  3. bezprawność- zamach jest konsekwencją przekroczenia jakiejś normy sankcjonowanej;
  4. zagrożenie musi dotyczyć jakiegokolwiek dobra prawnego.

W postanowieniu z dnia 1 lutego 2006 r. (sygn. Akt  V KK 238/05) Sąd Najwyższy stwierdza, że sytuacja obrony koniecznej obejmuje zarówno odpieranie zamachu w fazie jego realizacji, ale także etap bezpośredniego zagrożenia zamachem.

Zobacz również: Prawo karne

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przekroczenie granic obrony koniecznej

REKLAMA

Działanie w ramach obrony koniecznej musi zmierzać do uzyskania przewagi nad napastnikiem. Obrońca powinien zastosować środki współmierne do niebezpieczeństwa zamachu. Można mówić o przekroczeniu granic obrony koniecznej gdy zastosowany środek jest niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 20 czerwca 2007 r., (sygn. Akt II Aka 168/2007) stanowi podstawę prawną dla stwierdzenia, że współmierność podjętych działań do zamachu oznacza, że muszą być one adekwatne do zaatakowanego dobra. Zadanie ciosu nożem złodziejowi, który chce ukraść pusty portfel jest niedopuszczalne. Jednak gdy obrońca ma uzasadnione obawy o własne życie lub zdrowie, przysługuje mu prawo do obrony wszelkimi dostępnymi środkami, nawet kosztem dóbr napastnika.

Druga sytuacja dotyczy przekroczenia granic na odcinku bezpośredniości. Dotyczy to obrony przedwczesnej lub opóźnionej. Przy uwzględnianiu granic obrony koniecznej ważne jest wzięcie pod uwagę wymogu szybkości reakcji na działanie napastnika. Nie mieści się w granicach obrony koniecznej sytuacja, w której obrońca rusza w pogoń za napastnikiem lub gdy atak następuje na jakiś czas po sytuacji zagrożenia. W pierwszym wypadku,  Sąd Najwyższy w wyroku z 2 kwietnia 2009r., (sygn. IV KK 397/08) stwierdza, że atak na uciekającego napastnika jest złamaniem prawa. W drugim, naruszenie przepisów stwierdza Sąd Apelacyjny w wyroku z 18 września 2008r., sygn. Akt II Aka 236/2008.

Zobacz również: Sprawy rodzinne

Odpowiedzialność karna za przekroczenie granic obrony koniecznej

Przekroczenie granic obrony koniecznej może stanowić podstawę do nadzwyczajnego złagodzenia kary przez sąd lub nawet do odstąpienia od jej wymierzenia.

Każde przekroczenie granic obrony koniecznej powinno być zbadane przez sąd.  To właśnie ten organ ustala czy w ogóle doszło do przekroczenia granic obrony koniecznej i czy u podstaw tego przekroczenia leżał strach lub wzburzenie usprawiedliwione okolicznościami zamachu. Zgodnie z art. 25 § 3 KK nie karana jest sytuacja, w której przekroczenie granic obrony koniecznej następuje pod wpływem strachu lub usprawiedliwionego wzburzenia okolicznościami zamachu. 

Obrona konieczna w stosunku do cudzych dóbr

Art. 25 § 4 KK określa sytuację ochrony przed zamachem na jakiekolwiek dobra prawne należące do innej osoby. Obrońcy w takiej sytuacji, przyznaje się ochronę prawną przewidzianą dla funkcjonariuszy publicznych, jako że ich działanie zmierza do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Nie uprawnia to do działania jak np. policjant. W sytuacji gdy zostanie naruszona nietykalność osobista obrońcy, to sprawca będzie odpowiadał jak za naruszenie art. 222 § 1 KK. Przestępstwo to jest zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności do lat 3.

Opracowano na podstawie

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 z późn. zm.)

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
ZUS kolejny raz niekorzystnie przelicza. 264,20 zamiast 247,7 miesięcy daje niższą emeryturę

W artykule przykład ponownego przeliczenia emerytury. Raz przy pomocy wskaźnika 247,7 miesięcy średniego dalszego życia (dobre dla emeryta), a potem przy pomocy 264,20 miesięcy (złe - obniża emeryturę).

Ustawa incydentalna do kosza. Jest weto prezydenta Andrzeja Dudy

Ustawa incydentalna zawetowana przez prezydenta Andrzeja Dudę - przekazała dzisiaj szefowa KPRP Małgorzata Paprocka. Teraz ustawa wróci z powrotem do Sejmu. Wniosek prezydenta można odrzucić większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Czy tak się stanie?

Rzecznik Praw Pacjenta będzie ścigał praktyki pseudomedyczne. Kary do 1 mln zł

W dniu 10 marca 2025 r. w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano założenia nowelizacji ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o systemie powiadamiania ratunkowego. Celem tej nowelizacji ma być m.in. zwiększenie uprawnień Rzecznika Praw Pacjenta, zmiana przepisów w zakresie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów a także określenia w przepisach ustawy praktyk pseudomedycznych i wdrożenie postępowania w sprawie takich praktyk. Projekt nowelizacji powstaje w Ministerstwie Zdrowia i ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu w II kwartale 2025 r.

Wyrok TK. Przeliczenie emerytur z kluczową datą. Sędziowie z warunkami dla 1000 zł do emerytury i 64 000 zł wyrównania [Przykład]

Graniczną datą jest 1 stycznia 2013 r. Jeżeli byłeś na wcześniejszej emeryturze przed 2013 r., to masz szansę na ponowne przeliczenia związane z emeryturą (przez ZUS, o ile nakaże to sąd okręgowy i apelacyjny). Jeżeli na wcześniejszą emeryturę trafiłeś np. 2 stycznia 2013 r., to nie masz na to szans. Powyższe dotyczy emerytów, którzy swoje prawa do podwyżki emerytury wywodzą z wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. sygn. SK 140/20. W artykule list naszego czytelnika, który na wcześniejszą emeryturę przeszedł od 1 listopada 2013 r. Nie może więc skorzystać z korzystnego przeliczenia emerytury na podstawie tego wyroku.

REKLAMA

Rewolucja kaucyjna w Polsce! Zapłacisz więcej, ale odzyskasz bez paragonu

Nowy system kaucyjny zmieni sposób, w jaki kupujesz napoje! Plastikowe butelki, puszki i szkło – sprawdź, które opakowania będą objęte kaucją i jak łatwo odzyskać swoje pieniądze. To nie tylko oszczędność, ale i krok w stronę ekologii!

Zasiłek stały wstecz. Kiedy MOPS wypłaca wyrównanie?

Czy po uzyskaniu wymaganego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności gmina przyzna zasiłek stały wstecz? Kiedy najlepiej złożyć wniosek? Jakie są kryteria w 2025 roku? Odpowiadamy!

Przewoźnicy, bądźcie czujni! Nowe przepisy 2025 zmieniają zasady gry w transporcie

Rok 2025 przynosi rewolucję w przepisach transportowych! Zmiany w opłatach drogowych, nowe regulacje SENT, wyższe podatki i obowiązki związane z importem do Wielkiej Brytanii – to tylko wierzchołek góry lodowej. Przewoźnicy muszą być gotowi na te wyzwania. Sprawdź, jak dostosować firmę do tych wszystkich zmian i uniknąć pułapek!

Twój scoring może spadać, zanim dostaniesz kredyt! UOKiK bierze banki pod lupę

Składasz wnioski kredytowe w kilku bankach, by znaleźć najlepszą ofertę? Uważaj! Każde zapytanie może obniżyć Twój scoring w BIK – nawet jeśli nie dostaniesz kredytu. UOKiK sprawdza, czy banki nie wykorzystują tego mechanizmu do ograniczania konkurencji. Czy Twoje szanse na lepszy kredyt są celowo blokowane? Dowiedz się więcej!

REKLAMA

Powrót do Ukrainy po wojnie planuje coraz mniej Ukraińców. Kiedy opuszczą Polskę? [Badanie]

Z badania „Plany obywateli Ukrainy w przypadku zakończeniu wojny” wynika, że tylko co szósty Ukrainiec wróci do kraju po wojnie. Jeśli dojdzie do zakończenia wojny, nie będą długo czekali z wyjazdem z Polski. Dla porównania w 2022 r. powrót deklarował co drugi obywatel Ukrainy.

Świadczenie 500 plus dla małżeństw z długim stażem. W kierunku projektu, jest decyzja

Świadczenie 500 plus dla małżeństw jest coraz bliżej rzeczywistej realizacji. Senacka Komisja Petycji na ostatnim swoim posiedzeniu jednogłośnie podjęła decyzję o kontynuowaniu prac nad wprowadzeniem tego nowego świadczenia. Poprosiła Biuro Legislacyjne o przygotowanie projektu ustawy w tej sprawie.

REKLAMA