Podstawą tego przepisu jest niezgodność pomiędzy procesami zachodzącymi w świadomości człowieka a stanem rzeczywistym. Owa niezgodność może przybierać dwie formy:
- jako nieświadomość, charakteryzujące się nie dostrzeganiem elementu obiektywnie funkcjonującego w rzeczywistości.
- jako urojenie, charakteryzującą się dostrzeganiem elementu obiektywnie nie funkcjonującego w rzeczywistości.
Prawo karne nie docieka jaka była przyczyna powstania błędu co do okoliczności.
Sprawca pozostający w błędzie co do okoliczności nie może odpowiadać za przestępstwo, gdy jego karalność ogranicza się do umyślnego popełnienia czynu zabronionego.
Najczęściej błąd co do okoliczności jest popełniany w stanie nieświadomości jak i urojenia. Wynika to z faktu, że w głowie sprawcy czynu w miejsce elementów funkcjonujących w rzeczywistości wytwarzają się elementy które w rzeczywistości nie funkcjonują.
Myśliwy strzela do zarośli, błędnie zakładając, że jest tam dzik. Tymczasem w zaroślach znajdował się człowiek – inny myśliwy, który uczestniczył w innym polowaniu odbywającym się w tym samym lesie.
Zobacz serwis: Formy popełnienia przestępstwa
Myśliwy popełniając czyn pozostawał w błędzie co do okoliczności stanowiących jego znamię. Był zarówno nieświadomy, a także w jego głowie zachodziło urojenie, że w tych krzakach czai się zwierzyna łowna.
Pozostawanie w błędzie co do okoliczności stanowiących znamię czynu zabronionego nie zwalnia od możliwości odpowiadania za popełnienie przestępstwa nieumyślnego, o ile ustawa przewiduje konstrukcję takiego czynu. W sytuacji, gdy sprawca nie dochował należytej ostrożności – tzn. przewidywał lub z łatwością mógł przewidzieć sprawca będzie odpowiadał za popełnienie czynu nieumyślnego. Ponadto działając w ramach błędu sprawca nie ponoszący odpowiedzialności za czyn umyślny może narazić się na odpowiedzialność karną za inne przestępstwo umyślne, które pozostaje z nim w zbiegu.
Funkcjonariusz publiczny przekazuje dokumenty zawierające tajemnicę państwową agentowi obcego wywiadu podającego się za dziennikarza.
W związku z błędem co do okoliczności stanowiących znamię czynu zabronionego funkcjonariusz publiczny nie będzie odpowiadał za szpiegostwo, tylko za ujawnienie tajemnicy państwowej.
Podstawa prawna: Art. 28 Kodeksu karnego