Niniejszy przepis dotyczy sytuacji, gdy sprawca uroił sobie, iż jego zachowanie nie ma charakteru zachowania przestępnego. Owo urojenie może dotyczyć sytuacji, w której sprawca błędnie myśli, że jego zachowanie jest okolicznością wyłączającą bezprawność bądź winę.
Sprawca chciał popełnić konkretny czyn i ten czyn popełnił. Nie zdawał sobie jednak sprawy, że jego zachowanie jest popełnieniem przestępstwa. W konsekwencji jego wina będzie wyłączona bądź umniejszona.
Jak uniknąć odpowiedzialności karnej?
Aby uniknąć odpowiedzialności karnej, za zachowanie sprawcy, który błędnie uroił sobie, że nie popełnia przestępstwa, jego czyn musi być usprawiedliwiony. Oznacza to, że za jego zachowanie nie można postawić mu zarzutu nieumyślności.
W sytuacji, gdy urojenie sprawcy jest nieusprawiedliwione to ponosi on odpowiedzialność karną. Sąd jednak biorąc pod uwagę okoliczności popełnienia konkretnego czynu może potraktować to jako okoliczność umniejszającą winę i łagodnie potraktować sprawcę. W takim stanie faktycznym sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Zobacz serwis: Wyłączenie odpowiedzialności karnej
Model wzorcowego obywatela
W polskim prawie karnym kryterium oceny błędu czy jest usprawiedliwiony czy nieusprawiedliwiony jest model wzorcowego obywatela. Tenże obywatel jest przeciętnym, ale praworządnym członkiem społeczeństwa wykonującym identyczny zawód jak sprawca czynu zabronionego. Błąd będzie usprawiedliwiony, jeśli ten przeciętny, praworządny obywatel znalazłszy się w takiej samej sytuacji jak sprawca postąpi identycznie jak on. W przeciwnym wypadku ten błąd zostanie potraktowany jako błąd nieusprawiedliwiony.
Należy pamiętać, że bez względu czy ten błąd będzie usprawiedliwiony czy nieusprawiedliwiony to wobec sprawcy, który takiego błędu się dopuszcza przysługuje możliwość skorzystania z instytucji kontratypowych takich jak np. obrona konieczna.
Zobacz: Darmowe porady prawne
W praktyce najczęściej do czynienia mamy z urojeniem obrony koniecznej. Sprawca takiego czynu najczęściej błędnie ocenia realność lub bezpośredniość zamachu.
Podstawa prawna: Art. 29 Kodeksu karnego