Poddanie sprawcy próbie

Zdaniem RPO zmiany w Kodeksie karnym polegające na zwiększeniu surowości kar nie wpłyną na zmniejszenie przestępczości. Należy skupić się na zapewnieniu nieuchronności kary. RPO omawia zagadnienia: warunkowego zwolnienia przy dożywociu, zasad sądzenia małoletnich, okoliczności łagodzących i obciążających oraz zabójstwa.

Polskie prawo karne zezwala na ubieganie się o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia części kary pozbawienia wolności. Jak stanowi Kodeks karny (dalej: k.k.) skazanego można warunkowo zwolnić po odbyciu co najmniej połowy kary, jednak w pewnych przypadkach wymóg ten bywa zaostrzany.

Skazanego można warunkowo zwolnić po odbyciu co najmniej połowy kary. Skazanego określonego w art. 64 §1 można warunkowo zwolnić po odbyciu dwóch trzecich kary, natomiast określonego w art. 64 §2 po odbyciu trzech czwartych kary. Skazanego na karę 25 lat pozbawienia wolności można warunkowo zwolnić po odbyciu 15 lat kary, natomiast skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności po odbyciu 25 lat kary.

Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może orzec grzywnę w wysokości do 270 stawek dziennych, jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe; zawieszając wykonanie kary ograniczenia wolności, sąd może orzec grzywnę w wysokości do 135 stawek dziennych.

Skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania – artykuł 76 kodeksu karnego.

Obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, orzeczone na zawsze, można uznać za wykonane, jeżeli zachowanie skazanego po popełnieniu przestępstwa i w czasie wykonania kary uzasadniają przekonanie, iż po uchyleniu obowiązku lub zakazu nie popełni on ponownie przestępstwa przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego, a obowiązek lub zakaz był wykonywany co najmniej 10 lat.

Sąd może po upływie połowy okresu, na które orzeczono środki karne wymienione w artykule 39 pkt. 1 – 3, uznać je za wykonane, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, a środek karny był w stosunku do niego wykonywany przynajmniej przez rok.

Skazanego na karę ograniczenia wolności, który odbył przynajmniej połowę orzeczonej kary, przy czym przestrzegał porządku prawnego i sumiennie wykonywał pracę wskazana przez sąd, jak również spełnił nałożone na niego obowiązki i orzeczone środki karne, sad może zwolnić od reszty kary, uznając ja za wykonaną.

Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia.

W razie odwołania warunkowego zwolnienia ponowne warunkowe zwolnienie nie może nastąpić przed upływem roku od osadzenia skazanego w zakładzie karnym a w wypadku kary dożywotniego pozbawienia wolności przed upływem 5 lat.

W razie warunkowego zwolnienia czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, który jednak nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat. Jeżeli skazanym jest osoba określona w art. 64 § 2, okres nie może być krótszy niż 3 lata. W razie warunkowego zwolnienia z kary dożywotniego pozbawienia wolności okres próby wynosi 10 lat.

Przepisy art. 78 § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do sumy dwóch lub więcej nie podlegających łącznie kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno; przepis art. 78 § 2 stosuje się chociażby jedno z przestępstw popełniono w warunkach określonych w art. 64 kodeksu karnego. Skazanego można, niezależnie od warunków określonych w art. 78 § 1 lub 2, zwolnić warunkowo po odbyciu 15 lat pobawienia wolności.

Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, okoliczności jego popełnienia oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd wymierzając karę pozbawienia wolności może wyznaczyć surowsze ograniczenia do skorzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia niż przewidziane w art. 78 kodeksu karnego.

Wyznaczony przez sąd okres próby może wykazać, że ustalona przez sąd pozytywna prognoza kryminologiczna sprawcy okazała się nietrafna. Zawiedzenie oczekiwań przez skazanego stanowi podstawę do obligatoryjnego lub fakultatywnego zarządzenia wykonania kary warunkowo zawieszonej.

Czas i sposób wykonania nałożonych na sprawcę obowiązków z art. 72 k.k. (obowiązki próby) sąd określa po wysłuchaniu skazanego. Nałożone na sprawcę obowiązki mają służyć realizacji celów kary, ale nie mogą stanowić dla sprawcy nadmiernej dolegliwości, nie mają utrudnić mu życia.

Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności sąd może w okresie próby oddać skazanego pod dozór. Jego celem nie jest jednak zwiększenie dolegliwości poprzez ograniczenie wolności skazanego.

Warunkowe zawieszenie wykonania kary może wiązać się z nałożeniem na skazanego pewnych obowiązków. Jest ono zawsze fakultatywne. Katalog obowiązków, jakie sąd ma prawo nałożyć na sprawcę przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary, służy takiemu ukształtowaniu sprawcy, aby spełniony został cel w postaci zapobieżenia ponownemu popełnieniu przestępstwa.

Warunkowe zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby i biegnie od uprawomocnienia się wyroku. Okres próby zależy m.in. od rodzaju orzeczonej kary, osoby sprawcy, a także innych okoliczności.

Podstawą stosowania instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary jest założenie, że sprawca nie powróci na drogę przestępczą, mimo że orzeczona kara nie została wykonana. Sprawca otrzymuje zatem szansę, że orzeczona kara nie zostanie wykonana, jeżeli będzie w okresie próby przestrzegał wszystkich ustalonych przez sąd warunków, a przede wszystkim porządku prawnego.

Skutki prawne warunkowego umorzenia postępowania uzależnione są od przebiegu okresu próby, a w szczególności od tego, czy sprawca w tym czasie przestrzegał porządku prawnego i wykonywał nałożone obowiązki, orzeczony środek karny, jak również polecenia kuratora lub instytucji albo organizacji sprawującej dozór.

Okres próby nie może być krótszy niż rok, a dłuższy niż 2 lata. Biegnie on od uprawomocnienia się orzeczenia, tzn. od dnia następnego po dniu, w którym upłynął termin do zaskarżenia orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania. Okres próby jest okresem kontrolowanej wolności i okresem, w którym sprawca ma wywiązać się z nałożonych na niego obowiązków. Od charakteru nałożonych obowiązków i wymierzonych środków zależeć będzie długość okresu próby.

Warunkowe umorzenie postępowania karnego jest jednym ze środków, którymi dysponuje prawo karne, obok kar i środków karnych, w zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości.

Zmiany w Kodeksie karnym - zmniejszenie surowości kary na rzecz nieuchronności kary

Kiedy można ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie z więzienia?

Podstawy formalne warunkowego zwolnienia (art. 78)

Grzywna a wykonanie kary (art. 71)

Zatarcie skazania z mocy prawa (art. 76)

Obowiązki i zakazy nałożone na sprawcę w związku z pedofilią (art. 84a)

Wykonanie środków karnych (art. 84)

Przedterminowe zwolnienie z kary ograniczenia wolności (art. 83)

Uznanie kary za odbytą (art. 82)

Ograniczenie stosowania ponownego zwolnienia (art. 81)

Co nazywamy okresem próby? (art. 80)

Kary niepodlegające łączeniu (art. 79)

Warunkowe przedterminowe zwolnienie (art. 77)

Zarządzenie wykonania kary w okresie próby (art. 75)

Obowiązki skazanego w okresie próby art. (74)

Dozór w okresie próby (art. 73)

Obowiązki w okresie próby (art. 72)

Czym jest okres próby (art. 70)

Warunkowe zawieszenie wykonania kary (art. 69)

Podjęcie postępowania warukowo umorzonego (art. 68)

Obowiązki sprawcy przy warunkowym umorzeniu postępowania (art. 67)

Warunkowe umorzenie postępowania (art. 66)