O odpowiedzialności karnej za średni uszczerbek na zdrowiu pokrzywdzonego traktuje art. 157 § 1 kk. Zgodnie z art. 157 § 1 kk, „kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Z przedstawionego przepisu wynika, że jako uszczerbek na zdrowiu ustawodawca uznaje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia.
Naruszenie czynności narządu ciała wynika z uszkodzenia ciała, czyli z przerwania ciągłości tkanek ciała ludzkiego w postaci obrażeń zewnętrznych lub wewnętrznych.
Naruszeniem czynności ciała może być więc np. złamanie kości. Natomiast rozstrojem zdrowia są zaburzenia funkcji organizmu (zmiany chorobowe) o charakterze fizjologicznym, które mogą, lecz nie muszą wynikać z zadanego urazu. Zmianami chorobowymi, które nie zostały wywołane urazem może być np. zarażenie żółtaczką czy zatrucie (Marek A., Prawo karne, Warszawa 2001, s. 449.).
Średni uszczerbek a inne rodzaje uszczerbku na zdrowiu
Określony w art. 157 kk średni uszczerbek na zdrowiu to taki, który jest inny niż określony w art. 156 kk. Art. 156 kk określa, kiedy mamy do czynienia z ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu. Spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu zagrożone jest karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 i polega na:
- pozbawieniu człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia;
- spowodowaniu innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała.
Wszystkie pozostałe przypadki, niewymienione w art. 156 kk, należy traktować jako lekki lub średni uszczerbek na zdrowiu, w zależności od czasu jego trwania. W art. 157 § 2 kk opisany został lekki uszczerbek na zdrowiu. Z lekkim uszczerbkiem na zdrowiu mamy do czynienia wówczas, gdy naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia pokrzywdzonego (o którym mowa w art. 157 § 1 kk) trwało nie dłużej niż 7 dni. Za uszczerbek na zdrowiu, wspomniany w art. 157 § 2 kk grozi kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do lat 2.
Ściganie lekkiego uszczerbku na zdrowiu odbywa się wyłącznie z oskarżenia prywatnego (to oznacza, że akt oskarżenia może wnieść tylko i wyłącznie sam pokrzywdzony, a jeżeli jest on małoletni lub ubezwłasnowolniony - jego przedstawiciel ustawowy). W pozostałych przypadkach ściganie następuje z oskarżenia publicznego, chyba że średni uszczerbek na zdrowiu został spowodowany nieumyślnie, a pokrzywdzonym jest osoba najbliższa (Gardocki L., Prawo karne. 14 wydanie zmienione, Warszawa 2008, s. 238.). Lekkiego uszczerbku na zdrowiu nie należy mylić z naruszeniem nietykalności cielesnej.
Naruszenie nietykalności cielesnej
Naruszenie nietykalności cielesnej, zgodnie z art. 217 kk, polega na uderzeniu człowieka lub naruszeniu w inny sposób jego nietykalności cielesnej. Innym sposobem oddziaływania na ciało ofiary może być np. jej oplucie, szarpanie za włosy czy oblanie nieczystościami. Naruszenie nietykalności cielesnej nie powoduje uszczerbku na zdrowiu. Na ciele pokrzywdzonego mogą pozostać w tym przypadku jedynie niewielkie ślady, takie jak sińce czy zadrapania. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli naruszenie nietykalności wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności. Jest to przestępstwo przeciwko czci i nietykalności jednostki (Marek A., op. cit. s. 536.).
Odpowiedzialność za nieumyślne spowodowanie uszczerbku
Uszczerbek na zdrowiu można spowodować również nieumyślnie. Nieumyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli sprawca nieumyślnie spowodował lekki lub średni uszczerbek na zdrowiu pokrzywdzonego, to podlega on karze grzywny, karze ograniczenia wolności lub karze pozbawienia wolności do roku.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. z 2017 r. poz. 2204 z późn. zm.)