Omawiając ten artykuł należy pamiętać również o art. 1 Kodeksu karnego, który opisany jest tutaj. Mówi on o tym że odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Ważne będzie jaka ustawa obowiązuje w czasie popełnienia czynu zabronionego przez sprawcę. Komplikacja nastąpi dopiero, gdy po popełnieniu określonego czynu przez sprawcę, nastąpi zmiana przepisów prawa karnego.
Art. 4§1 mówi o tym że, kiedy zmienia się ustawa na mocy której oskarżony zostaje pociągnięty do odpowiedzialności, stosuje się ustawę dla niego względniejszą, czyli taką, która przewiduje łagodniejsze potraktowanie sprawcy za czyn, który popełnił.
Pod pojęciem użytym w treści artykułu „stara ustawa” mamy na myśli ustawę (w tym wypadku Kodeks karny), która obowiązuje w momencie popełnienia czynu zabronionego. Natomiast pod pojęciem „nowa ustawa” będziemy rozumieć ustawę, która obowiązuje w momencie orzekania przez sąd lub w sytuacji, gdy sprawca odbywa już karę, a podstawa prawna na mocy której został skazany ulega zmianie.
Zobacz serwis: Prawo karne
Możemy spotkać się z takimi pojęciami jak:
Penalizacja – to sytuacja, gdy nowa ustawa wprowadza penalizację zachowania oznaczać to będzie że sąd będzie musiał stwierdzić brak podstaw do pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności karnej, ponieważ popełniony przez niego czyn w momencie obowiązywania starej ustawy nie był przestępstwem. Mimo iż w nowej ustawie ten sam czyn będzie już traktowany jako przestępstwo to sprawca nie zostanie pociągnięty do odpowiedzialności.
Depenalizacja – to sytuacja, gdy sprawca popełnia przestępstwo, według starej ustawy, jednak na mocy nowej ustawy czyn, który popełnił nie jest przestępstwem i nie można sprawcy pociągnąć do odpowiedzialności karnej.
Modyfikacja penalizacji – za popełnienie takiego samego czynu zarówno w nowej ustawie jak i w starej ustawie, różnią się sankcję karne przewidziane za popełnienie tego czynu.
Art. 4§2 mówi o sytuacji, gdy za popełniony czyn, została orzeczone kara która jest surowsza niż przewiduje to nowa ustawa. Wówczas orzeczoną karę, zamienia się z korzyścią dla sprawcy, do górnej granicy przewidzianej w nowej ustawie.
Za popełniony czyn została orzeczona kara pozbawienia wolności na okres 8 lat, natomiast za taki sam czyn w nowej ustawie górna granica wymierzonej kary wynosi 6 lat. Wówczas z korzyścią dla sprawcy, kara zostanie zmniejszona do lat 6.
Art. 4§3 opisuje sytuację w której za czyn według nowej ustawy nie jest przewidziana kara pozbawienia wolności lecz kara łagodniejsza. Stosuję się zatem karę niższą z obowiązującego katalogu kar (art. 32 Kodeksu karnego) czyli grzywnę lub ograniczenie wolności.
Na łamach opisywanego artykułu może dojść jeszcze do sytuacji, w której czyn według nowej ustawy nie będzie już zagrożony karą (depenalizacja). Zatarcie skazania z mocy prawa skutkuje tym że skazanie uznaje się za niebyłe. Wpis o popełnieniu tego czynu zostaje usunięty z rejestru skazanych. W przypadku gdy rozpoczęło się już wykonywanie kary zostaje ono przerwane w momencie wejścia w życie nowej ustawy. Gdyby ustawa weszła w życie w momencie gdzie kary jeszcze nie zaczęto wykonywać, wówczas postępowanie wykonawcze ulega umorzeniu.
Zobacz również: Bezpłatne porady prawne
Podstawa prawna: Art. 4 Kodeksu karnego