Zakaz prowadzenia pojazdów to środek karny określony w art. 42 Kodeksu karnego. Sądy orzekają obok kary głównej środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów za przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, jeżeli istnieje podejrzenie, że skazany może zagrażać bezpieczeństwu w komunikacji.
Sądy w pewnych przypadkach muszą orzec zakaz prowadzenia pojazdów - chodzi tu m.in. o sytuacje gdy popełniono przestępstwo prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości.
Skruszony kierowca chcący skrócenia zakazu prowadzenia pojazdów może prosić o:
- pozwolenie sądu na prowadzenie pojazdów wyposażonych w blokadę alkoholową – zmianę zakresu wykonywana zakazu prowadzenia pojazdów;
- uznanie zakazu prowadzenia pojazdów za wykonany.
Pozwolenie sądu
Osoba, której wymierzono środek w postaci zakazu prowadzenia pojazdów może złożyć do sądu wniosek o zastosowanie wobec niej art.182a Kodeksu karnego wykonawczego. Zgodnie z tym przepisem sąd, który wydał wyrok w I instancji może zadecydować o zmianie sposobu wykonywania zakazu prowadzenia pojazdów. Zmiana polega na tym, że osoba wobec której sąd zastosował ten tryb nie może prowadzić pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową.
Sąd może zmienić sposób wykonywania zakazu prowadzenia pojazdów na wskazany w przypadku, gdy ten środek karny był wykonywany przez okres co najmniej połowy orzeczonego wymiaru, a w przypadku zakazu prowadzenia pojazdów orzeczonego na podstawie art. 42 § 3 lub 4 Kodeksu karnego przez okres co najmniej 10 lat.
Wyżej wskazane terminy nie mają zastosowania do skazań prawomocnych przed 18 maja 2015 r. – dla tych skazań, aby zaistniała możliwość zastosowania tego trybu, zakaz musi być stosowany przez co najmniej 18 miesięcy, niezależnie od czasu na jaki go orzeczono.
Przy rozpatrywaniu wniosku sąd bierze pod uwagę:
- postawę sprawcy (postawę po popełnieniu przestępstwa, formy zachowania i zadośćuczynienia wobec pokrzywdzonego, starania o naprawienie szkody, wyrażoną skruchę itd.);
- właściwości i warunki osobiste sprawcy (stan zdrowia, charakter, warunki rodzinne i środowiskowe, itd.);
- zachowanie w okresie wykonywania środka karnego (przestrzeganie prawa, nienadużywanie alkoholu itd.).
Jeżeli sąd pozytywnie rozpatrzy wniosek to wnioskodawca będzie mógł prowadzić pojazdy, na które orzeczono zakaz, jednak muszą być one wyposażone w blokadę alkoholową.
Sąd może cofnąć pozwolenie jeżeli skazany rażąco naruszył porządek prawny w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa ruchu drogowego czyli np. znowu prowadził w stanie nietrzeźwości.
Uznanie zakazu za wykonany
Drugim sposobem na skrócenie zakazu prowadzenia pojazdów jest uznanie tego zakazu przez sąd za wykonany. Chodzi tutaj o zastosowanie art. 84 Kodeksu karnego, który pozwala sądowi na uznanie za wykonany zakazu prowadzenia pojazdów (art.39 pkt. 3), jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego i zakaz ten był wykonywany przez rok.
Uznanie zakazu prowadzenia pojazdów za wykonany jest wykluczone, jeżeli zakaz ten został orzeczony w stosunku do sprawcy przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, będącego się w czasie popełnienia przestępstwa w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego albo w stosunku do sprawcy, który zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, 174 lub 177.
Gdy sąd uzna środek za wykonany to można swobodnie podróżować pojazdami na jakie orzeczono zakaz bez konieczności montowania w nich blokady alkoholowej.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1137 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 665 z późn. zm.)