Omawiany przepis art. 33 Kodeksu karnego jest przepisem uszczegóławiającym dyspozycję przepisu art. 32 Kodeksu karnego, który enumeratywnie wymienia kary za przestępstwa, w ten sposób, że określa górne i dolne granice kary grzywny (§1), mechanizm jej wymierzenia (§ 1 i § 3) oraz charakter pomocniczy w stosunku do kary pozbawienia wolności (§ 2).
Kara grzywny jest karą majątkową przewidzianą za przestępstwo. Jej wysokość nie jest kwotowo określana w sankcji za poszczególne przestępstwo, tak jak ma to miejsce w przypadku wykroczeń (np. podlega karze do 1 000 zł). Karę grzywny za przestępstwo wymierza się w stawkach dziennych.
Wymierzenie kary grzywny następuje w dwóch etapach. W pierwszym etapie sąd określa liczba stawek dziennych opierając się na wytycznych z przepisu art. 33 § 1 Kodeksu karnego (liczba stawek dziennych może wynosić co do zasady od 10 do 540) oraz maksymalnej wysokości liczby stawek dziennych umieszczonej w sankcji danego przepisu określającego przestępstwo. W ten sposób sąd uwzględniając uwarunkowania popełnienia przestępstwa (np. charakter czynu zabronionego, winę, okoliczności wpływające na zaostrzenie bądź złagodzenia kary, sposób popełnienia czynu, motywację sprawcy, okoliczności popełnienia czynu itp.) określa liczbę stawek dziennych.
Zobacz serwis: Kary i środki karne
Drugi etap wymierzenia kary grzywny za przestępstwo opiera się na określeniu wysokości stawki dziennej (art. 33 § 3 Kodeksu karnego). Sąd, ustalając wartość stawki dziennej bierze pod uwagę następujące okoliczności: dochody sprawcy (realna możliwość uiszczenia grzywny), jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Dzieje się tak, gdyż wymierzenie kary grzywny sprawcy, która w sposób oczywisty przekracza w jej spłacie jego możliwości, staje się bezcelowe i nie realizuje celów resocjalizacyjnych. Wysokość stawki jest ograniczona ustawowo – nie może być bowiem niższa od 10 zł, ani wyższa od 2 000,00 zł.
Wartość (wysokość) grzywny oblicza się zatem mnożąc liczbę stawek dziennych przez wysokość jednej stawki dziennej. Dwuetapowy proces wymierzania kary grzywny realizuje powszechną zasadę sprawiedliwości społecznej i praworządności.
W popełnieniu kradzieży z włamaniem uczestniczy dwóch sprawców, którzy wspólnie i w porozumieniu wybili szybę w kiosku i ukradli 10 kartonów papierosów. Sąd wymierzył im karę w wysokości 100 stawek dziennych grzywny i określił wysokość stawki dziennej w sposób następujący. Pierwszemu sprawcy sąd określił wysokość stawki dziennej na kwotę 35 zł biorąc pod uwagę, że ma własną działalność gospodarczą przynoszące pewne zyski; drugiemu zaś – na kwotę 10 zł, stwierdzając że sprawca ten pracuje dorywczo i jest jedynym żywicielem rodziny.
Podany przykład ilustruje zachowanie zasady praworządności poprzez wymierzenie tej same ilości stawek dziennych za to samo przestępstwo dwóm sprawcom. Natomiast zróżnicowanie w określeniu wysokości stawki dziennej stanowi o zachowaniu zasady sprawiedliwości społecznej, poprzez wymierzenie takiej kary, jaką sprawca może realnie ponieść i wypełnić.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Prawo przewiduje sytuację, gdy obok wymierzenia kary pozbawienia wolności (do lat 15) sąd dodatkowo, obok tej kary, może wymierzyć sprawcy karę grzywny. Warunkiem orzeczenia podwójnej kary jest sytuacja, kiedy sprawca dopuścił się czynu zabronionego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął. Tak więc motywem i ukierunkowaniem działania sprawcy jest osiągnięcie celu (czy też zmierzanie do jego osiągnięcia) w celu uzyskania jakiejkolwiek korzyści majątkowej.
Podrobienie podpisu na czeku w celu wypłaty pieniędzy z cudzego konta, czy też podrobienie cudzej karty bankomatowej w celu wypłaty z cudzego konta pieniędzy, podanie się za osobę trzecią w celu wyłudzenia towaru są czynami zabronionymi, z którymi wiąże się nastawienie na uzyskanie korzyści majątkowej.
Prawo przewiduje jeszcze jedną możliwość, kiedy kara grzywny może być wymierzona obok kary pozbawienia wolności albo kary ograniczenia wolność. Chodzi tu o sytuację, kiedy zawiesza się warunkowo wykonanie jednej z tych kar (art. 71 Kodeksu karnego). Wtedy też kara grzywny zapobiega powstaniu iluzji bezkarności sprawcy (a więc kara ta ma charakter pomocniczy).
Zobacz: Bezpłatne porady prawne
Podstawa prawna: Art. 33 Kodeksu karnego