Akta stanu cywilnego to pojedyncze wpisy w księdze stanu cywilnego. Rejestrują one stan cywilny osoby. Akta stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym.
Rodzaje aktów stanu cywilnego
W prawie polskim istnieją trzy rodzaje aktów stanu cywilnego:
- akt urodzenia;
- akt małżeństwa
- akt zgonu.
Organy właściwe
Akta stanu cywilnego wpisuje się do księgi stanu cywilnego prowadzonej w urzędach stanu cywilnego. Urzędy stanu cywilnego wchodzą w skład urzędu gminy.
Czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego dokonuje kierownik urzędu stanu cywilnego lub jego zastępcy.
Nadzór nad działalnością urzędów stanu cywilnego sprawują wojewodowie. Jest on również organem odwoławczym od orzeczeń administracyjnych wydanych przez kierownika urzędu stanu cywilnego. Nadzór nad rejestracją stanu cywilnego sprawuje Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Konsulowie są uprawnieni do dokonywania następujących czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego:
- wydawania zaświadczenia o zdolności prawnej do zawarcia małżeństwa za granicą;
- pośredniczenia w zgłoszeniu we właściwym urzędzie stanu cywilnego w Rzeczypospolitej Polskiej faktu urodzenia lub zgonu za granicą;
- przekazywania właściwym urzędom stanu cywilnego w Rzeczypospolitej Polskiej protokołów o urodzeniach i zgonach, które nastąpiły na polskich statkach morskich i powietrznych oraz na okrętach wojennych i wojskowych statkach powietrznych;
- przyjmowania oświadczeń o uznaniu ojcostwa;
- przyjmowaniu od rozwiedzionego małżonka oświadczenia o powrocie do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.
- przyjmowania oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński oraz o nazwisku małżonków i ich dzieci, jeżeli osoby zawierające małżeństwo są obywatelami polskimi.
Nadzór nad czynnościami z zakresu rejestracji stanu cywilnego dokonywanymi przez konsula sprawuje Minister Spraw Zagranicznych.
Zobacz także: Co to jest akt urodzenia
Sporządzanie aktu
Akt stanu cywilnego sporządza się w dniu, w którym dokonano zgłoszenia zdarzenia powodującego sporządzenie aktu, chyba że ustawa dopuszcza możliwość sporządzenia aktu stanu cywilnego w innym terminie.
Akt stanu cywilnego powinien zawierać tylko dane wymagane przez prawo. W szczególności w akcie stanu cywilnego nie można zamieszczać danych naruszających dobra osobiste.
Kierownik urzędu stanu cywilnego jest obowiązany żądać dowodów potwierdzających prawdziwość danych zgłoszonych do wpisu do ksiąg stanu cywilnego. W razie uznania tych dowodów za niewystarczające - w celu ustalenia stanu faktycznego - przeprowadza się postępowanie wyjaśniające.
Jeżeli po sporządzeniu aktu stanu cywilnego nastąpią zdarzenia, które mają wpływ na jego treść lub ważność, zmiany z nich wynikające wpisuje się do aktu w formie wzmianki dodatkowej.