Prawo do szeroko rozumianej informacji o środowisku i jego ochronie gwarantują różne akty prawne, począwszy od najważniejszego z nich, czyli Konstytucji RP, przez ustawę Prawo Ochrony Środowiska, do ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie (uiś), udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
Kto może ubiegać się o informację o środowisku i jego ochronie?
Możliwość żądania udzielenia informacji o środowisku i jego ochronie przysługuje każdemu. Nie obowiązują tu żadne ograniczenia, co oznacza że prawo takie przysługuje zarówno obywatelom RP jak i cudzoziemcom, osobom fizycznym, prawnym, jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej. Żądając udzielenia informacji nie ma obowiązku wykazania swojego interesu prawnego lub faktycznego w jej uzyskaniu.
Obowiązek udzielenia informacji o środowisku spoczywa po stronie szeroko rozumianych władz publicznych i organów administracji. Oznacza to, że udzielenia takich informacji można żądać np. od:
- Sejmu, Senatu, Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, organów administracji, sądów, trybunałów oraz organy kontroli państwowej i ochrony prawa;
- ministrów, centralnych organów administracji rządowej, wojewodów, działających w ich lub we własnym imieniu innych terenowych organów administracji rządowej, organów jednostek samorządu terytorialnego (np. gmina, powiat itd.);
- innych podmiotów wykonujących zadania publiczne dotyczące środowiska i jego ochrony.
Jakich informacji możesz żądać?
Wskazane powyżej podmioty są zobowiązane do udzielenia informacji znajdujących się w ich posiadaniu lub przeznaczonych do nich, w zakresie, w jakim nie dotyczy to ich działalności ustawodawczej, a w przypadku sądów i trybunałów - działalności orzeczniczej. Konkretyzując, możesz żądać informacji np. o:
- stanie elementów środowiska oraz wzajemnych oddziaływaniach między tymi elementami;
- emisji, w tym odpadów promieniotwórczych, a także zanieczyszczeń, które wpływają lub mogą wpłynąć na elementy środowiska;
- środkach prawnych dotyczących środowiska i jego ochrony (np. środki administracyjne, przepisy prawne, plany, programy, porozumienia);
- raportach na temat realizacji przepisów dotyczących ochrony środowiska;
- kosztach środków i działań podejmowanych w zakresie środowiska i jego ochrony.
To tylko przykładowe wyliczenie, tak naprawdę możesz pytać niemal o wszystko co związane ze środowiskiem i jego ochroną.
Warto skierować się z wnioskiem do urzędu gminy w miejscu swojego zamieszkania z żądanie informacji o środkach jakie gmina przeznacza na ochronę środowiska i jakie konkretnie działania w tym zakresie podejmuje lub podejmować zamierza. To cenna wiedza, którą każdy świadomy mieszkaniec powinien posiadać.
Jak należy wnioskować o udostępnienie informacji?
Informacje o środowisku są udzielane przez podmioty zobowiązane do jej udzielenia, poprzez upublicznianie informacji za pośrednictwem Biuletynu Informacji Publicznej (BIP) lub na indywidualny wniosek.
Wniosek powinien mieć formę pisemną, jednak od formy pisemnej można odstąpić (a więc można ustnie prosić o informacje) w przypadku klęski żywiołowej lub innej niebezpiecznej sytuacji mogącej zagrozić życiu lub zdrowiu, jeżeli takie informacje chcą uzyskać osoby mogące ucierpieć w wyniku tego zagrożenia. W tak wyjątkowej sytuacji żądane informacje są udostępniane natychmiast.
Nie ma jednego, określonego wzoru wniosku o udostępnienie informacji, jednak dla wygody czytelnika załączam przykładowy wzór takiego wniosku, który znajduje się TUTAJ.
Wniosek powinien zostać rozpatrzony niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu miesiąca od dnia otrzymania wniosku. W przypadku bardziej skomplikowanych spraw, termin ten może ulec przedłużeniu do 2 miesięcy. Po rozpatrzeniu wniosku organ udostępnia informację w sposób określony we wniosku, chyba że z przyczyn technicznych nie jest to możliwe.
Udostępnienie informacji jest bezpłatne, w przypadku wyszukiwani i przeglądania w siedzibie władz publicznych dokumentów wyszczególnionych w publicznie dostępnym wykazie. Udostępnienie podlega opłacie w wysokości odzwierciedlającej związane z tym uzasadnione koszty, w przypadku konieczności wyszukiwania informacji, przekształcania informacji w formę wskazaną we wniosku, sporządzania kopii dokumentów lub danych oraz ich przesłania.
Czy organ może odmówić udzielenia informacji o środowisku?
Tak, w pewnych przypadkach organ ma prawo odmówić udostępnienia informacji o środowisku. Robi to wtedy w formie decyzji administracyjnej, od której można odwołanie/wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy i w konsekwencji skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
Organ ma prawo do odmowy w przypadkach określonych w uiś, przykładowo, gdy:
- wniosek jest w sposób oczywisty niemożliwy do zrealizowania;
- wniosek jest sformułowany w sposób zbyt ogólny;
- informacja dotyczy spraw objętych toczącym się postępowaniem sądowym, dyscyplinarnym lub karnym, jeżeli udostępnienie informacji mogłoby zakłócić przebieg postępowania;
- dokumentów lub danych, których udostępnienie mogłoby spowodować zagrożenie dla środowiska lub bezpieczeństwa ekologicznego kraju.
Dokładny wykaz takich danych znajduje się w uiś.
Opracowano na podstawie:
Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz.U. 2017, poz. 1405 z późn. zm.)