Motywacje do rozpoczęcia procedury zmiany miejsca pochówku są różne. Najczęściej chodzi o to by zmarłych bliskich mieć blisko. Prawo, a konkretnie ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych, przewiduje taką możliwość choć droga, którą trzeba pokonać nie jest łatwa. W sprawie zmiany miejsca pochówku orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny.
Żądanie zmiany miejsca pochówku
W 2015 r. Anna D. (dane zmienione), wdowa po zmarłym mężu, wniosła do Państwowego Inspektora Sanitarnego o ekshumację zwłok męża i przeniesienie ich na cmentarz komunalny. Do wniosku dołączyła oświadczenie, że pozostałymi osobami uprawnionymi do dysponowania zwłokami są: córka oraz dwoje wnuków zmarłego i że te osoby wyrażają zgodę na przeniesienie grobu.
Państwowy Inspektor Sanitarny wyraził zgodę na przeniesienie zwłok. Ekshumacja odbyła się w lutym 2016 r.
W sierpniu 2017 r., druga córka zmarłego, również faktycznie uprawniona do dysponowania zwłokami Irena M. (dane zmienione - nazwisko rodowe D.) wniosła o wznowienie postępowania administracyjnego w sprawie zmiany miejsca pochówku. Irena M. twierdziła, że była stanowczo przeciwko przeniesieniu ciała zmarłego. W związku z tym zażądała przywrócenia do stanu poprzedniego.
Państwowy Inspektor Sanitarny odmówił żądaniu pominiętej córki twierdząc, że przekroczyła ona jednomiesięczny termin na złożenie wniosku. Taką decyzję podtrzymał organ II instancji w osobie Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, który uznał że Irena M. dowiedziała się o sprawie najpóźniej w dniu 1 czerwca 2017 r., kiedy złożyła wniosek o kserokopię akt sprawy, a wniosek złożyła dopiero 25 sierpnia 2017 r., a więc po upływie wymaganego terminu.
Pominięta córka zmarłego postanowiła więc zwrócić się ze skargą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
WSA – uchyla wcześniejsze decyzje
Wojewódzki Sąd Administracyjny po rozpatrzeniu sprawy, uchylił wcześniejsze decyzje Inspektorów Sanitarnych. Sąd uzasadnił swoje działanie stwierdzeniem, że chociaż skarżącej upłynął termin do żądania wznowienia postępowania, to jednak sama podstawa wznowienia była uzasadniona. W skardze Irena M. skutecznie podniosła, że oświadczenie złożone przez Annę D. było fałszywe bowiem w tym oświadczeniu została pominięta, a więc nie było pełnej zgody wszystkich uprawnionych osób.
W związku z zasadnością podstawy wznowienia, mimo przekroczonego terminu, postępowanie w sprawie wznowienia postępowania powinno zostać wszczęte z urzędu.
Wymagana pełna zgoda
Jak stanowi art. 15 wspomnianej ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, zmiana miejsca pochówku jest możliwa m.in. na podstawie zgodnego żądania wszystkich osób uprawnionych do pochowania zwłok, a więc zgodę muszą wyrazić:
- pozostały małżonek(ka);
- krewni zstępni;
- krewni wstępni;
- krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa;
- powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.
W razie sporu między uprawnionymi, właściwy do jego rozstrzygnięcia jest sąd powszechny, który może zobowiązać do złożenia stosownego oświadczenia woli.
WSA uznał, że nie wszyscy wyrazili zgodę na dokonanie zmiany miejsca pochówku, ponieważ jedna z córek skutecznie się temu sprzeciwiła. Co więcej, łódzki sąd stwierdził, że wdowa po zmarłym celowo pominęła Irenę M. w oświadczeniu z tego względu ,że była z nią skonfliktowana i obawiała się jej sprzeciwu, choćby tylko z tego powodu, że są w konflikcie. Z tego względu dla WSA jasne było, że postępowanie należy wznowić, a decyzję o przeniesieniu grobu należy zmienić.
Opracowano na podstawie:
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 28 marca 2018 r. (sygn. akt III SA/Łd 1213/17)
Ustawa z dnia z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 912)