Obowiązek podatkowy a zobowiązanie podatkowe
Jak wynika z Ordynacji podatkowej, obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustawy podatkowej nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia, pojawiająca się w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawach podatkowych.
Z kolei, zobowiązaniem podatkowym, określamy konkretyzację zindywidualizowanego obowiązku podatkowego. Konkretyzacja przejawia się w wysokości, miejscu, terminie zapłaty i osobie podatnika. Treścią zobowiązania jest obowiązek zapłaty podatku na rzecz wierzyciela podatkowego jakim jest Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo).
Samego podatnika Ordynacja podatkowa określa jako osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającej osobowości prawnej, podlegającą na mocy ustaw podatkowych obowiązkowemu podatkowemu. Z zastrzeżeniem, że ustawy podatkowe mogą ustanawiać podatnikami inne podmioty niż wyżej wskazane.
Zasada osobistej odpowiedzialności podatnika za swoje zobowiązania
Zasadą jest, że podatnik (w przypadku braku płatnika lub inkasenta) jest zobowiązany samodzielnie do wygaszania (zapłaty) swoich zobowiązań podatkowych. Jednym ze skutecznych sposobów wygaszenia w całości lub części zobowiązania podatkowego z zaspokojeniem wierzyciela jest zapłata.
Zapłata podatku przez inną osobę niż podatnik
Ogólną zasadę osobistej odpowiedzialności podatnika za swoje zobowiązania, ustawodawca przełamuje w art. 62b Ordynacji podatkowej. Na mocy wspomnianego artykułu, zapłata podatku może nastąpić także przez:
- małżonka podatnika, jego zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę,
- aktualnego właściciela przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, jeżeli podatek zabezpieczony jest hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym,
- inny podmiot, w przypadku gdy kwota podatku nie przekracza 1000 zł.
W odniesieniu do grupy pierwszej, nie ma ograniczenia do jakiej wysokości wskazane osoby mogą uregulować zobowiązania za podatnika (mogą to zrobić w dowolnej wysokości). Takie rozwiązanie jest podyktowane szczególnymi stosunkami zażyłości występującymi między takimi osobami.
Druga grupa, to właściciel przedmiotu hipoteki lub zastawu skarbowego. Mimo braku zobowiązania podatkowego u właściciela przedmiotu hipoteki (zastawu skarbowego), ma on interes w spłacie zobowiązań podatkowych, z uwagi na odpowiedzialność majątkową wskazanymi składnikami majątku. Tutaj również ustawodawca nie zdecydował się na ograniczenie wysokości zobowiązania podatkowego jaką może spełnić taki podmiot.
Ostatnia grupa to inne osoby. Brak jest tutaj szczególnych więzi między podatnikiem, a podmiotem jak w przypadku grupy pierwszej lub drugiej. Stąd ustawodawca zdecydował się na ograniczenie możliwości zapłaty podatku za podatnika do wysokości 1 000 zł.
W przypadku regulowania zobowiązań podatkowych przez osobę inną niż podatnika, treść dowodu zapłaty nie może budzić wątpliwości co do przeznaczenia zapłaty na zobowiązanie podatnika. W takiej sytuacji uznaje się, że wpłata pochodzi ze środków podatnika.
Podstawa prawna:
- art. 4, 5, 7, 59, 62b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 Ordynacja podatkowa (Dz. U. 2021 r. poz. 1540 ze zm.)