Po konsultacjach społecznych i uzgodnieniach międzyresortowych Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa opracowało nowy projekt „ustawy o przekształceniu udziałów w użytkowaniu wieczystym gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w udziały we własności gruntów”.
Nowy projekt rezygnuje z przewidzianego w poprzedniej wersji projektu zakazu ustanawiania po 1 stycznia 2017 roku odrębnej własności lokalu w budynku wybudowanym na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste, przeznaczonym lub wykorzystywanym na cele mieszkaniowe. Oznacza to, że możliwe będzie zarówno dokończenie już rozpoczętych inwestycji na gruntach oddanych w użytkowanie wieczyste, jak i realizowanie na nich nowych inwestycji. Projekt ma niewątpliwe znaczenie dla deweloperów oraz obecnych i przyszłych współużytkowników wieczystych takich gruntów.
Co przewiduje projekt?
Projekt przewiduje przekształcenie z mocy prawa istniejących w dniu 1.01.2017r. udziałów w użytkowaniu wieczystym gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w udziały we własności tych gruntów. Jako „grunt zabudowany na cele mieszkaniowe” definiuje się grunt zabudowany budynkiem lub budynkami, w których w dniu 1.01.2017r. co najmniej połowę liczby lokali wyodrębnionych i niewyodrębnionych stanowią lokale mieszkalne, przy czym co najmniej jeden z tych lokali jest przedmiotem odrębnej własności. Takie ujęcie zakresu przedmiotowego ustawy pozwoli na objęcie jej przepisami również gruntów zabudowanych budynkami wielolokalowymi o funkcji mieszanej. Przekształcenie praw wiązać się będzie z obowiązkiem wnoszenia przez bieżącego współwłaściciela nieruchomości rocznych opłat zwanych opłatami przekształceniowymi, co do zasady w terminie do 31 marca każdego roku (opłatę należną za rok 2017 – w terminie do 15.12.2017r.). W razie zbycia własności lokalu obowiązek wnoszenia opłat przechodzi na nabywcę od dnia 1 stycznia następującego po roku, w którym nastąpiło zbycie własności lokalu.
Jak potwierdzić przekształcenie praw?
Fakt przekształcenia praw zostanie potwierdzony zaświadczeniem – wydawanym przez organy reprezentujące dotychczasowego właściciela nieruchomości. Zaświadczenie zostanie przekazane przez organ do właściwego dla nieruchomości sądu wieczystoksięgowego. Sąd z urzędu dokona w księgach wieczystych wpisu (i) współwłasności gruntu powstałej w wyniku przekształcenia, (ii) wpisów dotyczących roszczenia w dziale III księgi wieczystej o opłaty roczne przekształceniowe oraz (iii) ujawnionych w księdze wieczystej obciążeń użytkowania wieczystego, które w dniu przekształcenia staną się obciążeniami udziałów we współwłasności.
Co z opłatą?
Opłata będzie równa opłacie rocznej z tytułu użytkowania wieczystego obowiązującej w dniu 1.01.2017r., zatem jej wysokość uwzględni aktualizacje, które zaczną obowiązywać w tej dacie. Jeśli w dniu 1.01.2017r. obowiązywałaby opłata ustalona za pierwszy lub drugi rok od aktualizacji, opłata będzie równa opłacie rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w trzecim roku od aktualizacji. W razie przekształcenia udziału w użytkowaniu wieczystym związanego z lokalem mieszkalnym, miejscem postojowym lub garażem, opłatę wnosi się przez okres 20 lat od dnia wejścia w życie ustawy, zaś w przypadkach udziału związanego z odrębną własnością innych lokali – przez okres 33 lat od dnia wejścia w życie ustawy.
Współwłaściciel nieruchomości będzie mógł jednak w każdej chwili złożyć wniosek o jednorazowe uiszczenie opłat – opłata łączna. Projekt przewiduje system udzielania bonifikat wynikających z wniesienia opłaty łącznej, przy czym bonifikata taka obligatoryjnie zostanie udzielona jedynie w odniesieniu do udziału związanego z lokalem mieszkalnym położonym na gruntach stanowiących przed 1.01.2017r. własność Skarbu Państwa.
Organ może dokonać z urzędu albo na wniosek współwłaściciela waloryzacji opłaty przekształceniowych przy zastosowaniu wskaźników zmian cen nieruchomości, jednak nie częściej niż raz na 3 lata.
Do niezakończonych do dnia wejścia w życie ustawy postępowań w sprawie aktualizacji opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego lub w sprawie ustalenia stawek procentowych tych opłat (w odniesieniu do udziałów w użytkowaniu wieczystym związanych z odrębną własnością lokali) stosuje się przepisy dotychczasowe. Projekt reguluje zasady i tryb zwrotu nadpłaconej opłaty bądź ustalenia dopłaty do uiszczonej od dnia 1.01.2017r. opłaty rocznej – w przypadku ustalenia jej nowej wysokości w wyniku takich postępowań. Natomiast jeśli w dniu wejście w życie ustawy stawka procentowa nie była ustalona albo obowiązywała stawka niezgodna z faktycznym sposobem użytkowania gruntu, po dniu wejścia w życie może ona zostać ustalona przy odpowiednim zastosowaniu art. 221 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Wątpliwości interpretacyjne w świetle projektu ustawy pozostawia jednak wpływ takiego ustalenia stawki procentowej po zrealizowaniu inwestycji na wysokość należnej opłaty przekształceniowej.
Zobacz serwis: Podatki i opłaty
Czym jest „opóźnione przekształcenie”?
Przewidziano szczególną regulację ustanawiania odrębnej własności lokali na gruntach oddanych w użytkowanie wieczyste na cele zabudowy wielorodzinnej, na których w dniu 1.01.2017r. nie wyodrębniono ani jednego lokalu. Projekt w art. 9 ust 1 zakłada w takich sytuacjach przekształcenie normatywne udziałów w użytkowaniu wieczystym w udziały we współwłasności – automatycznie po wydzieleniu pierwszego lokalu. Jednocześnie powyższy tryb dotyczy ustanowienia odrębnej własności lokali na gruncie w użytkowaniu wieczystym zabudowanym zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, budynkiem lub budynkami, w których co najmniej połowę lokali wyodrębnionych i niewyodrębnionych stanowią lokale mieszkalne.
Powyższe oznacza, że tzw. opóźnione normatywne przekształcenie miałoby nastąpić niezależnie od tego czy nieruchomość w chwili ustanowienia odrębnej własności lokalu będzie przedmiotem użytkowania wieczystego z przeznaczeniem pod zabudowę mieszkaniową (określonym w umowie czy decyzji o ustanowieniu użytkowania wieczystego). Co więcej, projekt przewiduje w art. 17 umorzenie prowadzonych postępowań sądowych o rozwiązanie (na podstawie art. 240 KC) umowy o użytkowanie wieczyste przed upływem określonego w niej terminu, jeżeli wieczysty użytkownik korzysta z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem określonym w umowie. W przypadku opisanego powyżej przekształcenia współwłaściciele wnosić będą proporcjonalnie do ich udziału opłatę odpowiadającą opłacie za użytkowanie wieczyste obowiązujące w dniu zawarcia umowy o ustanowienie odrębnej własności pierwszego lokalu, przy odpowiednim zastosowaniu zasad ustalenia opłat przewidzianych w projektowanej ustawie. W przypadku sprzedaży kolejnych lokali obowiązek ponoszenia ww. opłaty przez nabywcę powstanie z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym zawarto umowę.
Z treścią projektu można zapoznać się pod następującym adresem: https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12288711/12373386/12373387/dokumen....
Obecnie trwają uzgodnienia międzyresortowe projektu. Ustawa ma wejść w życie z dniem 1.01.2017 roku, z wyjątkiem art. 13.
Izabela Żmijewska // Prawnik