Analiza dokumentacji
Przede wszystkim trzeba bardzo dokładnie zbadać czy słupy faktycznie stoją na działce bez podstawy prawnej. W tym celu należy zbadać treść księgi wieczystej, może być bowiem tak, że nieruchomość jest obciążana służebnością przesyłu, która pozwala przedsiębiorstwu energetycznemu na postawienie słupów. Ewentualna służebność będzie widoczna w dziale drugim księgi wieczystej. Wpis służebności w księdze wieczystej oznacza, że co do zasady, odszkodowanie za słupy się nie należy.
Jeżeli natomiast księga wieczysta nie zawiera zapisów dotyczących służebności to należy dokonać dalszych sprawdzeń. Nie zawsze bowiem brak wpisu w księdze oznacza bezprawne działanie przedsiębiorstwa przesyłowego. W celu wyjaśnienia sprawy można zwrócić się do przedsiębiorstwa energetycznego z wnioskiem o udostępnienie dokumentu uprawniającego do zajęcia nieruchomości. Dokumentem takim może być na przykład decyzja administracyjna wydana przez organy z poprzedniego ustroju. Jeżeli taka decyzja istnieje to należy sprawdzić czy była ona podana do wiadomości właścicielowi działki, czy właściciel wyraził zgodę na przebieg linii energetycznej. Wyrażenie zgody na posadowienie linii jest wymagane od 1985 roku.
Zobacz serwis: Budowa i remont
Procedura ubiegania się o odszkodowanie
Jeżeli w wyniku powyższych czynności ustalono, że przedsiębiorstwo działa bezprawnie to, co do zasady, właścicielowi działki przysługuje roszczenie za odszkodowanie za posadowione słupy. Sprawę taką można spróbować załatwić polubownie. W tym celu należy skierować do przedsiębiorstwa pismo z żądaniem zapłaty odszkodowania oraz wnioskiem o ustanowienie służebności gruntowej.
Najczęściej w odpowiedzi na takie pisma przedsiębiorstwa udzielają odpowiedzi negatywnej, odmawiają wypłaty jakichkolwiek kwot, powołując się na przykład na względy społeczne. Próba polubownego załatwienia sprawy nie jest więc obowiązkowym działaniem. Warto jednak ją wykorzystać żeby w toku ewentualnego procesu sądowego uniknąć procesu pieniactwa i związanego z tym zarzutem obciążeniem kosztami procesu.
Zobacz serwis: Dom i prawo
Droga sądowa i ustanowienie służebności przesyłu
Jeżeli próby porozumienia z przedsiębiorstwem nie powiodły się to wtedy odszkodowania można domagać się wyłącznie na drodze sądowej. W pozwie roszczenie obejmować może okres dziesięciu lat przed dniem skierowania sprawy do sądu, lata wcześniejsze ulegają bowiem przedawnieniu. Jeżeli nieruchomość przeznaczona jest na działalność gospodarczą, to roszczenie odszkodowania należy ograniczyć do lat trzech. Do pozwu należy dołączyć odpis z księgi wieczystej oraz mapę na której widać przebieg linii energetycznej. W tym samym postępowaniu można domagać się również ustanowienia służebności przesyłu, polega to na tym, że przedsiębiorstwo będzie mogło utrzymywać słupy na działce ale za zapłatą wynagrodzenia na rzecz właściciela nieruchomości.
Przedsiębiorstwa przesyłowe w toku procesów sądowych bronią się najczęściej poprzez podniesienie zarzutu zasiedzenia. Zarzut ten polega na tym, że przedsiębiorstwo twierdzi, że korzysta z gruntu przez taki okres czasu (20 lub 30 lat), że nabył uprawnienia do tej nieruchomości.
Wysokość odszkodowania za słupy energetyczne na działce
Wysokość odszkodowania w toku procesu sądowego jest ustalana przy pomocy dowodu z opinii biegłego. Biegły w opracowanym przez siebie dokumencie wylicza kwotę jaką właściciel powinien otrzymać. Wyliczenia te odbywają się według następujących zasad:
- Ustala się stawkę czynszu dzierżawy jaką właściciel otrzymałby za zajęty teren (nie bierze się pod uwagę cen sprzedaży gruntu);
- Pod uwagę bierze się tylko tą część gruntu na której stoi słup energetyczny oraz obszar nad którym przechodzą linie energetyczne. Uwzględnia się także pas gruntu po obu stronach osi linii energetycznej, który jest uzależniony od napięcia linii. Im napięcie jest większe tym szerszy pas gruntu jest uwzględniany;
- Niektórzy biegli w swoich wyliczeniach uwzględniają także teren prowadzący do linii energetycznych. Chodzi o teren z którego będzie korzystać przedsiębiorstwo przesyłowe na potrzeby konserwacji urządzeń i usuwania awarii.
Wartość kwoty wyliczonej przez biegłych zależy od rodzaju i klasy gruntu. Jeżeli nieruchomość stanowi działkę budowlana to kwota odszkodowania jest wyższa niż w przypadku działek rolnych. Biegły ustala miesięczną stawkę odszkodowania. Mnożąc uzyskaną sumę przez 12 ustala się wartość odszkodowania za jeden rok. Ostateczną kwotę rekompensaty może stanowić maksymalnie odszkodowanie za lat dziesięć.
Adwokat Marta Kawecka