Kto podlega ochronie
Ustawa wprowadza specjalne rozwiązania prawne dotyczące postępowania upadłościowego wobec deweloperów. Już na wstępie należy zaznaczyć, że przepisy te budzą wiele kontrowersji. Ocenia się, że ochrona nabywców nie jest pewna. Przede wszystkim nie wszyscy klienci dewelopera podlegają ochronie. Zgodnie z ustawą szczególne zasady dotyczące upadłości deweloperów stosuje się wyłącznie do nabywców w rozumieniu art. 3 pkt. 4 ustawy czyli do osób fizycznych. Ochronie nie podlegają zatem wszystkie inne podmioty to jest spółki, stowarzyszenia, jednostki organizacyjne.
Ustawa nie rozróżnia czy osoba fizyczna, która podlega szczególnej ochronie jest konsumentem czy prowadzi działalność gospodarczą. Obie te kategorie podmiotów podlegają takiej samej ochronie. Znaczenie ma natomiast to, jaki rodzaj lokalu zakupuje nabywca. Szczególnej ochronie podlega bowiem wyłącznie nabywca lokalu mieszkalnego (a więc osoba fizyczna kupująca mieszkanie). Nie korzysta z ochrony natomiast nabywca lokalu użytkowego choćby był konsumentem.
Zobacz serwis: Budowa i remont
Zaspokojenie z masy upadłościowej
Zakres ochrony określony został w artykułach od 4251 do 4255 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze. Zgodnie z tymi przepisami w razie upadłości dewelopera tworzona jest odrębna masa upadłości. W jej skład wchodzą:
- środki zgromadzone na mieszkaniowych rachunkach powierniczych;
- prawo własności lub prawo wieczystego użytkowania nieruchomości na której realizowane jest przedsięwzięcie deweloperskie;
- dopłaty wnoszone przez nabywców;
Nabywcy podlegają zaspokojeniu z powyższej masy upadłości w pierwszej kolejności. Warunkiem utworzenia odrębnej masy jest wyrażenie przez nabywców woli kontynuowania przedsięwzięcia deweloperskiego. Odrębna masa upadłości jest tworzona także wtedy gdy nabywcy wyrażą zgodę na zawarcie układu.
W innych wypadkach odrębna masa upadłości nie jest utrzymywana. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji gdy nabywcy zdecydują się na zaspokojenie ze środków zgromadzonych na mieszkaniowych rachunkach powierniczych. Środki z tych rachunków wchodzą wtedy do ogólnego majątku upadłego.
Zobacz serwis: Inwestycje
Kiedy nabywca nie podlega ochronie
Jak z powyższego wynika nabywcy lokali mieszkalnych nie zawsze podlegają szczególnej ochronie. Z reguły jest bowiem tak, że nabywcy nie chcą kontynuować przedsięwzięcia deweloperskiego lecz chcą jak najszybciej odzyskać wpłacone pieniądze. Wówczas tracą oni swoją uprzywilejowaną pozycję i zrównują się z pozostałymi wierzycielami. Wtedy do nabywców zastosowanie mają ogólne zasady postępowania upadłościowego dotyczące kolejności zaspokajania wierzycieli. Nabywcy muszą więc ustąpić pierwszeństwa na przykład wierzycielom hipotecznym czyli bankom. Grozi to tym, że realnie nigdy nie odzyskają swoich pieniędzy.
Gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa
Najpewniejszą ochrona dla nabywców jest wcześniejsze ustanawianie gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej. W takim wypadku nabywcy zawsze odzyskają całość wpłaconych środków pieniężnych. Następuje to niezależnie od toku postępowania upadłościowego. Co więcej w takim wypadku nabywcy w ogóle nie muszą brać udziału w postępowaniu upadłościowym.
adwokat Marta Kawecka