Czy można pochować zmarłego na własnej działce?

Cmentarz docelowym miejscem pochówku

Śmierć stanowi nieodłączny element ludzkiego życia. Aby uporządkować kwestie związane z tym, co dzieje się z ciałem zmarłego po śmierci, uregulowano je prawnie. W Polsce obowiązuje ustawa z 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych.

Wyróżnia się dwa rodzaje cmentarzy – komunalny i wyznaniowy. Założenie cmentarza komunalnego należy do zadań własnych gminy, a wyznaniowego do właściwych władz kościelnych. Znajdują się one w miejscach przewidzianych dla nich w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Co do zasady każda gmina posiada własny cmentarz komunalny, jednak w uzasadnionych przypadkach można założyć jeden taki cmentarz dla kilku gmin. Tereny odpowiednie na założenia cmentarza muszą zostać sprawdzone pod kątem sanitarnym. Przede wszystkim muszą spełniać wymogi dotyczące:

1. szerokości pasów izolujących teren cmentarny od innych terenów, a w szczególności mieszkaniowych;
2. odległości cmentarza od źródeł ujęcia wody;
3. poziomu wód gruntowych.

Polecamy: RODO 2019. Plusy i minusy zmian od 4 maja

Dopuszczalne miejsca pochówku w Polsce

W świetle art. 12 ustawy zwłoki mogą być pochowane na 5 sposobów:

1. w grobach ziemnych (dół w ziemi, do którego składa się trumnę ze zwłokami lub urnę i zasypuje ziemią),
2. w grobach murowanych (dół, w którym boki są murowane do poziomu gruntu, do którego składa się trumnę ze zwłokami lub urnę),
3. w katakumbach (pomieszczenie z niszami w ścianie, przeznaczone do pochówku zwłok),
4. przez zatopienie w morzu.
5. w kolumbarium (budowla z niszami przeznaczonymi do składania urn z ludzkimi prochami).

Pochówku człowieka przez zatopienie w morzu (zgodnie ze zwyczajami morskimi) dokonuje się w przypadku zgonu na okrętach przebywających na pełnym morzu, jeśli taki okręt nie ma możliwości przybycia na ląd w ciągu 24 godzin. Warto zwrócić uwagę na to, że przybycie na ląd dotyczy portu objętego programem podróży. Gdy okręt dobije do portu w ciągu doby, przewozi zwłoki na ląd w celu pochówku.

Pochowanie zwłok poza cmentarzem

Głównym tematem niniejszego artykułu jest możliwość pochowania zwłok ludzkich poza cmentarzem. Czy polskie prawo na to pozwala? Z odpowiedzią na postawione pytanie przychodzi art. 12 ust.3 ustawy o cmentarzach, zgodnie z którym wyłącznie groby ziemne, groby murowane i kolumbaria muszą znajdować się na cmentarzach. Z listy dopuszczalnych w Polsce miejsc pochówku pozostają więc jeszcze katakumby. Nie muszą ona znajdować się na cmentarzu.

Prawo nie dopuszcza pochówku człowieka na własnej działce w postaci grobu ziemnego, grobu murowanego (dół w ziemi) czy kolumbarium. Jedyną możliwością pochówku poza cmentarzem są katakumby.

Katakumby

Rozporządzenie w sprawie wymagań, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca pochówku i szczątków zawiera definicje wyżej wspomnianych form pochówku. Jeśli chodzi o jedyne dopuszczalne miejsce pochówku poza cmentarzem czyli katakumby, wskazano, że usytuowanie katakumb powinno wykluczać możliwość wywierania szkodliwego wpływu na otoczenie.

Co więcej, nisza w katakumbach powinna mieć określone wymiary - w poziomie co najmniej 2 m na 1 m i nie mniej niż 90 cm wysokości. Ściany oddzielające nisze od siebie powinny być grubości co najmniej 6 cm. Ponadto nisza musi posiadać system odprowadzania gazów i odcieków tak, aby nie miało to szkodliwego wpływu na otoczenie. Należy przy tym uniemożliwić dostęp do nisz insektom oraz gryzoniom. Kolejnym wymogiem jest natychmiastowe po złożeniu zwłok zamurowanie niszy.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dziennik Ustaw rok 2019 poz. 1473)

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 marca 2008 r. w sprawie wymagań, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca pochówku zwłok i szczątków (Dziennik Ustaw rok 2008 nr 48 poz. 284)