Do najczęściej stosowanych w praktyce służebności należy zaliczyć służebności przechodu i przejazdu, w tym służebność drogi koniecznej, która jest ustanawiana w przypadku, gdy nieruchomość nie posiada lub posiada nieodpowiedni dostęp do drogi publicznej, jak również służebności przesyłu, czy służebność budynkowa.
Prawo służebności ma charakter bezterminowy. Służebność powstaje zasadniczo na podstawie umowy pomiędzy właścicielem nieruchomości władnącej oraz właścicielem nieruchomości obciążonej, a w określonych przypadkach prawo służebności może także zostać nabyte w drodze zasiedzenia, jak również może zostać ustanowione na podstawie prawotwórczego orzeczenia sądu. Służebność podlega ujawnieniu w dziale III księgi wieczystej nieruchomości, którą takie prawo obciąża.
Zobacz też: Służebność drogi koniecznej
Czy służebność może zostać zniesiona?
Ponieważ służebność jest co do zasady prawem bezterminowym, może się z czasem okazać, iż raz ustanowione, takie prawo straci swoje gospodarcze uzasadnienie i stanie się jedynie źródłem nadmiernych obciążeń dla właściciela nieruchomości władnącej. Może tak się stać, np. w przypadku, w którym nieruchomość niegdyś pozbawiona dogodnego dostępu do drogi publicznej i obsługiwana transportowo za pośrednictwem nieruchomości sąsiedniej, uzyska bezpośredni dostęp do drogi publicznej, albo też nieruchomość, do której dostawy mediów realizowane były poprzez działkę sąsiednią, będzie mogła zostać podłączona bezpośrednio do sieci znajdującej się np. w pasie drogowym.
Kto rozstrzyga o zniesieniu służebności?
Zasadniczym sposobem zniesienia służebności jest umowa pomiędzy właścicielem nieruchomości władnącej oraz właścicielem nieruchomości obciążonej. Nie mniej jednak należy pamiętać, iż w zakresie konieczności utrzymywania służebności, jej przydatności dla właściciela nieruchomości władnącej, jak i zakresu oraz proporcjonalności nieruchomości obciążonej strony często maja rozbieżne opinie. W takim przypadku często jedyną możliwością rozstrzygnięcia sporu pozostaje droga sądowa.
Dodatkowo wskazać należy, iż służebność wygasa w przypadku jej niewykonywania przez okres co najmniej 10 lat.
Zobacz także: Kodeks cywilny
Kiedy sąd może orzec o zniesieniu służebności?
Przepisy art. 294 i 295 k.c. przewidują dwie możliwości domagania się przez właściciela nieruchomości obciążonej zniesienia służebności obciążającej jego nieruchomość. Po pierwsze, może on domagać się zniesienia służebności, jeżeli w skutek zmiany stosunków, ustanowiona służebność stała się dla niego nazbyt uciążliwa. Warunkiem zniesienia służebności będzie zatem wystąpienie zmiany stosunków gospodarczym, przy czym taka zmiana dotyczyć może zarówno samej służebności, jak również mieć charakter szerszy. Dodatkowym, warunkiem od którego zależy zniesienie służebności, jest wykazanie, iż zniesienie służebności nie uniemożliwi korzystania z nieruchomości władnącej. Podkreślić należy, iż zniesienie służebności następuje w powyższym przypadku za wynagrodzeniem.
Drugim przypadkiem, w którym sąd może orzec o zniesieniu służebności, jest sytuacja w której służebność utraciła wszelkie znaczenie dla nieruchomości władnącej, a zatem istnienie służebności nie zwiększa w żaden sposób stopnia użyteczności przedmiotowej nieruchomości. W takim przypadku nie jest konieczne wykazanie nadmiernego obciążenia nieruchomości na której taka nieruchomość została ustanowiona, jak również jej zniesienie nie wiążę się z wypłatą wynagrodzenia na rzecz właściciela nieruchomości władnącej.
Zobacz serwis: Nieruchomości
Podstawa prawna:
art. 285-295 k.c.