Założeniem specustawy było bowiem to, aby ułatwić realizacje inwestycji drogowych. Gdyby do inwestycji drogowej stosować zwykłe regulacje, to postępowanie trwałoby nadmiernie długo. Wynika to z faktu, iż droga przebiega zazwyczaj przez znaczną ilość nieruchomości.
Jednym ze szczególnych rozwiązań specustawy jest to, że droga może być realizowana na terenie nie przeznaczonym na ten cel w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (mpzp). Ustaleń mpzp po prostu nie bierze się pod uwagę. Może więc być tak, że droga będzie realizowana na terenie działek prywatnych, przeznaczonych pod zabudowę jednorodzinną.
Właściciele działek prywatnych nie są jednak pozbawieni praw w procesie inwestycyjnym. Przysługuje im bowiem status strony postępowania w sprawie wydania decyzji o warunkach środowiskowych. Jako strony mają wgląd do akt sprawy, mogą żądać wydania kserokopii, w tym uwierzytelnionych. Mogą również wnosić środki odwoławcze.
Zobacz serwis: Sprawy urzędowe
Właściciele wiedzą o toczącym się postępowaniu, bowiem są oni o tym powiadamiani przez wojewodę bądź starostę. Zawiadomienia wysyłane są do wszystkich właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości gdzie ma przebiegać droga. Pozostałe podmioty, to jest na przykład najemcy albo dzierżawcy, są powiadamiani w drodze obwieszczenia w urzędzie wojewódzkim bądź starostwie powiatowym oraz we właściwych urzędach gminy. W zawiadomieniu opisane jest oznaczenie nieruchomości oraz informacja o terminie i miejscu, w którym można zapoznać się z aktami sprawy. Daje to stronom możliwość wypowiedzenia się co do przebiegu drogi.
Po wydaniu decyzji o realizację inwestycji drogowej właściciele działek prywatnych mogą wnieść odwołanie. Odwołanie nie powinno być oparte tylko na tej podstawie, że skarżący jest niezadowolony z przebiegu drogi. Takie odwołanie nie będzie po prostu skuteczne. Zamiast tego należy powołać przepisy prawne, które zostały naruszone wydaną decyzją. Wymogi formalne odwołania są takie same, jak w każdej innej sprawie administracyjnej.
Prawo zaskarżenia przysługuje również od decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych. Oba środki odwoławcze są bardzo poważnym narzędziem dla właścicieli i użytkowników wieczystych działek prywatnych. Wniesienie odwołania wstrzymuje bowiem cały proces inwestycyjny. Wynika to z faktu, że odwołanie wstrzymuje wykonalność zaskarżonej decyzji.
Z powyższych względów ważne jest, by podmioty prywatne aktywnie uczestniczyły w całym postępowaniu. Jeżeli pozostaną bezczynne to kolejno wydawane decyzje będą się uprawomocniać i nastąpi wywłaszczenie nieruchomości. Ten skutek następuje na etapie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Zgodnie z art. 12 ust. 4 specustawy z dniem uprawomocnienia się powyższej decyzji, nieruchomości w niej wymienione stają się własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Co do nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste to prawo to z tą chwilą wygasa. Jeżeli na nieruchomości były ustanowione hipoteka, służebność, dożywocie to one również wygasają z dniem uprawomocnienia się decyzji.
Za utracone nieruchomości lub prawa ich właściciele lub użytkownicy wieczyści otrzymują odszkodowanie. Zasady jego przyznania określa art. 18 specustawy. Wysokość odszkodowania ustala się według stanu nieruchomości z dnia wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej przez organ I instancji. Z kolei wysokość odszkodowania ustala się na dzień wydania decyzji o odszkodowaniu.
Zgodnie ze specustawą, decyzja w sprawie odszkodowania powinna być wydana w terminie maksymalnie 30 dni. Realnie rzecz biorąc, zachowanie tego terminu jest praktycznie niemożliwe. W toku postępowania wydawana jest bowiem opinia rzeczoznawcy, strony muszą mieć czas na ustosunkowanie się do operatu, itd. Już same te czynności trwają dłużej. Przekroczenie terminu na załatwienie sprawy nie rodzi dla organu żadnych konsekwencji finansowych. Wypłata odszkodowania następuje w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji o jego ustaleniu . Przekroczenie tego terminu wiąże się z obowiązkiem zapłaty odsetek ustawowych, których osoba uprawniona może dochodzić od Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Adwokat Marta Kawecka
Kancelaria Adwokacka Marta Kawecka