Oddział, zgodnie z jego definicją zawartą w art. 5 pkt 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U.2017.2168 tj. z dnia 24.11.2017 r.), stanowi wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej, wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności. W przypadku spółek prawa handlowego informacja o siedzibie i adresie oddziału podlega rejestracji w bazie przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.
Czy oddział spółki jest podatnikiem VAT?
Pomimo, że oddział spółki posiada odrębność organizacyjną, na gruncie podatku od towarów i usług nie posiada on statusu podatnika VAT. Podatnikiem pozostaje wyłącznie spółka, która utworzyła oddział. Ma to szczególne konsekwencje dla prawidłowości wystawiania faktur VAT, które dokumentują nabywanie oraz zbywanie zarówno towarów jak i usług przez oddział spółki. Faktura VAT wystawiana w imieniu oddziału spółki musi zawierać dane identyfikujące samą spółkę, a więc jej nazwę, adres oraz numer NIP spółki. Nie może na nich figurować wyłącznie nazwa oddziału lecz może ona zostać wskazana dodatkowo.
Dlatego też najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest wskazywanie w pierwszej kolejności danych identyfikujących spółkę, a dodatkowo informacji związanych z jej oddziałem, w imieniu którego wystawiana zostaje faktura VAT – nazwę oraz adres oddziału.
W praktyce dokumentowania obrotu gospodarczego za pomocą faktur VAT, niejednokrotnie dochodzi do sytuacji, kiedy to kontrahent podmiotu wystawi fakturę VAT dokumentującą nabycie towaru lub usługi przez oddział podatnika – spółki, umieszczając na niej dane oddziału, z pominięciem wszystkich danych identyfikujących spółkę. Wówczas istotnym dla podatnika jest to, czy tak wystawiona faktura VAT, skutkuje negatywnymi konsekwencjami w zakresie możliwości odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego z tytułu takich faktur VAT.
Jak wskazano faktura VAT musi zawierać dane identyfikujące podatnika – spółkę, można jednak spotkać stanowisko organów podatkowych, w którym wskazuje się, że brak w postaci pominięcia wskazania adresu siedziby głównej spółki, przy wskazaniu adresu oddziału, nie pozbawia podatnika prawa do odliczenia podatku, co powoduje, że dana transakcjaw dalszym ciągu pozostaje neutralna podatkowo dla spółki posiadającej oddział. Stanowisko takie wynika np. z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 13 września 2016 r., ILPP3/4512-1-27/16-4/JKu.
Czy oddział spółki musi posiadać NIP?
Oddział spółki zarejestrowany w bazie przedsiębiorców KRS musi posiadać własny NIP, jeżeli jest pracodawcą. Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz.U.2017.869 tj. z dnia 28.04.2017 r.) osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami, podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu. Obowiązkom takim podlegają także inne podmioty, które są podatnikami, płatnikami podatków bądź płatnikami składek ubezpieczeniowych.
Oddział będący pracodawcą obciążony jest zatem obowiązkiem dokonywania rozliczeń jako płatnik podatku i składek ubezpieczeniowych osób zatrudnionych w nim, dlatego też musi posiadać identyfikator podatkowy NIP. W przypadku gdy oddział nie zatrudnia pracowników, brak jest obowiązku i prawa do uzyskania odrębnego NIP. Potwierdza to m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dn. 9.12.2014 r., IBPP1/443-894/14/MG.
Kup książkę: Kodeks spółek handlowych z komentarzem do zmian
Prowadzenie księgowości przez oddział spółki.
Prowadzenie odrębnej księgowości oddziału spółki wynika z przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U.2018.395 tj. z dnia 20.02.2018). Ustawa ta przewiduje w art. 51 że jednostka, w skład której wchodzą jednostki organizacyjne sporządzające samodzielne sprawozdania finansowe, sporządza łączne sprawozdanie finansowe, będące sumą sprawozdania finansowego jednostki i wszystkich jej oddziałów (zakładów). Tym samym z powyżej przywołanych przepisów należy wysnuć wniosek, iż oddział którego formalne istnienie potwierdzone jest przez wpis do KRS, winien prowadzić oddzielną od Spółki księgowość.
Tomasz Wojdal - KRS Kancelaria