Przyczyny uzasadniając wyłączenie wspólnika
Przykładowymi powodami uzasadniającymi wyłączenie wspólnika mogą być: działanie wspólnika na szkodę spółki, między innymi poprzez podjęcie działalności konkurencyjnej, nagminna i nieusprawiedliwiona nieobecność wspólnika na zgromadzeniu wspólników a przez to brak współdziałania z pozostałymi wspólnikami przy podejmowaniu uchwał, ciężka choroba wspólnika. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, ważną przyczyna uzasadniającą wyłączenie wspólnika ze spółki jest także niemożność bezkonfliktowego działania z nim będąca wynikiem relacji interpersonalnych wewnątrz spółki.
Legitymacja do wystąpienia z żądaniem wyłączenia wspólnika
Zgodnie z przytoczonym przepisem z żądaniem wyłączenia wspólnika muszą wystąpić wszyscy pozostali wspólnicy, przy czym § 2 art. 266 Kodeksu spółek handlowych, zakłada, że umowa spółki może przyznawać takie uprawnienie mniejszej licznie wspólników, z zastrzeżeniem, że ich udziały wynoszą przynajmniej połowę kapitału zakładowego. Nie można natomiast droga umowną upoważnić do wystąpienia o wyłączenie wspólnika takiej liczby wspólników, których łączny udział w kapitale zakładowym jest mniejszy niż 50%.
Właściwość sądu oraz tryb postępowania
Postępowanie o wyłączenie wspólnika ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością toczy się w trybie postępowania procesowego gospodarczego i jest wszczynane pozwem. Właściwym do rozpoznania sprawy jest Sąd Okręgowy właściwy miejscowo ze względu na siedzibę spółki.
Zobacz również: Jak założyć spółkę z o. o.?
Cena przejęcia udziałów
Kolejnym warunkiem skutecznego wyłączenia wspólnika jest przejęcie jego udziałów przez wspólników lub przez osoby trzecie za cenę ustaloną przez sąd na podstawie rzeczywistej wartości udziałów odpowiadającej wartości rynkowej. Cenę przejęcia udziałów ustala się na dzień doręczenia pozwanemu wspólnikowi pozwu.
Wydając orzeczenie o wyłączeniu wspólnika, sąd wyznacza termin, w ciągu którego wyłączonemu wspólnikowi ma być zapłacona cena przejęcia wraz z odsetkami, licząc od dnia doręczenia pozwu. Zgodnie z przyjętym w nauce poglądem, samo wniesienia powództwa o wyłączenie wspólnika, nie pozbawia go tego statusu.
Wyłączenie wspólnika staje się skuteczne dopiero w momencie przejęcia jego udziałów przez dotychczasowych wspólników lub osoby trzecie na mocy prawomocnego wyroku. W sytuacji wyznaczenia przez sąd odpowiedniego terminu do zapłaty za przejęte udziały, i uiszczenie wspólnikowi ceny przejęcia w tym terminie, wspólnika uważa się za wyłączonego od daty wniesienia przeciwko niemu pozwu.
Nie oznacza to jednak, że czynności, które dokonywał w spółce w okresie od dnia wniesienia przeciwko niemu pozwu do dnia wydania prawomocnego wyroku są nieważne. Wprost przeciwnie, jeżeli w tym czasie wspólnik nie został zawieszony w wykonywaniu praw udziałowych, czynności których dokonał w spółce pozostają ważne. Jeżeli natomiast w wyznaczonym przez sąd terminie nie zostanie wspólnikowi zapłacona cena przejęcia jego udziałów lub kwota stanowiąca równowartość rzeczywistej wartości udziałów wyłączonego wspólnika nie zostanie złożona do depozytu, wyłączenie wspólnika staje się bezskuteczne.
Oznacza to, że wspólnik nie został wyłączony i zachował status wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Przysługuje mu w tej sytuacji roszczenie wobec wspólników, którzy chcieli go wyłączyć ze spółki o naprawienie wynikłej z tego tytułu szkody. Szkoda w tym przypadku, śladem przepisów kodeksu cywilnego, obejmuje zarówno rzeczywiście poniesiony uszczerbek majątkowy jak i utratę korzyści, które wyłączony wspólnik uzyskałby gdyby wyłączenie go nie było bezskuteczne.
Zobacz również: Dziedziczenie udziałów w spółce z o. o. przez nieletnich spadkobierców
Zawieszenie wspólnika w prawach udziałowych w ramach zabezpieczenia powództwa
Jak zostało opisane powyżej, od momentu wniesienia przeciwko wspólnikowi pozwu o jego wyłączenie rozpoczyna bieg termin naliczania odsetek, które składają się na ostateczną cenę przejęcia udziałów wyłączonego wspólnika. Jednakże pozwany nadal zachowuje w tym czasie status wspólnika, aż do czasu wydania prawomocnego wyroku. W drodze wyjątku, sąd może w ramach zabezpieczenia zawiesić pozwanego wspólnika w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce na czas trwania postępowania, jednakże musi to nastąpić wyłącznie z ważnych powodów uzasadnionych konkretnymi okolicznościami, przy czym wystarczy jedynie uprawdopodobnienie tych okoliczności.
Podsumowanie
Wyłączenie zatem wspólnika ze spółki z ograniczona odpowiedzialnością nie może być spowodowane jedynie niekontrolowaną decyzją pozostałych wspólników. Tak daleko idąca ingerencja w skład osobowy spółki kapitałowej jaką jest spółka z ograniczona odpowiedzialnością została poddana przez ustawodawcę instancyjnej kontroli sądowej zasadności decyzji wspólników.
Jednocześnie pozwanemu przysługują instrumenty prawne służące obronie przed często nad wyraz subiektywnymi zarzutami współudziałowców. Wynikiem tego jest między innymi ograniczenie przyczyn wyłączenia wspólnika do ważnych powodów, które muszą mieć charakter obiektywny oraz uzależnienie istnienia po stronie pozostałych wspólników legitymacji do żądania wyłączenia wspólnika od zgodnego działania wszystkich pozostałych wspólników lub reprezentowania przez tych wspólników określonego kapitału zakładowego.
Pozbawienie wspólnika posiadanego dotychczas statusu udziałowca nie może także skutkować brakiem ekwiwalentu pieniężnego za wniesiony przez tego wspólnika wkład na kapitał zakładowy spółki.
Zobacz również serwis: Działalność gospodarcza