Obowiązek meldunkowy dotyczy cudzoziemców, którzy przebywają na terytorium RP dłużej niż 14 dni. Pobyt poniżej 14 dni nie wymaga zgłoszenia. Omawiany obowiązek polega na zameldowaniu się cudzoziemca w miejscu pobytu stałego/czasowego lub wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego/czasowego.
Cudzoziemiec mógł się zameldować samodzielnie lub za pomocą pełnomocnika. Zameldowania należy dokonać bezpośrednio w urzędzie. Za pomocą Internetu cudzoziemiec może się wymeldować.
Plany dotyczące zniesienia obowiązku meldunkowego cudzoziemców mają długą historię. Nie tak dawno ustalono, że zniesienie obowiązku meldunkowego zostanie przesunięte o 2 lata – miał zostać zniesiony 1 stycznia 2016 r. jednak uznano, że zostanie zniesiony 1 stycznia 2018 r.
Rząd planuje jednak zmiany w tym zakresie, które utrzymają obowiązek meldunkowy cudzoziemców w mocy. W projekcie ustawy, obok przepisów uchylających przepisy związane ze zniesieniem tego obowiązku, pojawiły się przepisy modernizujące zasady na jakich ten obowiązek miałby być wykonywany.
Kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa
Projektodawca w uzasadnieniu do projektu podnosi potrzebę dalszego funkcjonowania obowiązku meldunkowego cudzoziemców. Wskazuje tu na kluczowe znaczenie obowiązkowego zameldowania ze względów bezpieczeństwa, w szczególności w kontekście obecnej sytuacji geopolitycznej w Europie.
W uzasadnieniu czytamy także o korzyściach z istnienia omawianego obowiązku. Informacje o miejscu zamieszkania pozwala np. na możliwość głosowania w wyborach bez konieczności składania wniosków o ujęcie w spisach wyborców. Dane o liczbie i strukturze mieszkańców, pozyskiwana z danych zamieszczonych w ewidencji ludności pozwala organom samorządu terytorialnego na podejmowanie skutecznych i efektywnych działań w zakresie np. opieki żłobkowej, przedszkolnej, miejsc w szkołach.
Istnienie tego obowiązku jest również pomocne w przypadku postępowań toczonych przed sądami czy urzędami. Wiedza o miejscu zamieszkania danej osoby pozwala na sprawne ustalenie, który organ, sąd jest właściwy do załatwienia/rozstrzygnięcia danej sprawy. Ustalanie właściwości w toku postepowania dodatkowo przedłuża całe postępowanie.
Obowiązek meldunkowy funkcjonuje aż w 16 krajach UE, m.in. we Włoszech, Hiszpanii, Holandii czy Niemczech. W niektórych krajach jest on o wiele bardziej restrykcyjny niż obowiązujący w Polsce. W Hiszpanii czy też w Holandii, na cudzoziemca, który nie dopełnił obowiązku meldunkowego, nakładane są wysokie kary finansowe.
To tylko kilka z argumentów jakie podnosi projektodawca w uzasadnieniu do projektu ustawy o zmianie ustawy o ewidencji ludności, ustawy opłacie skarbowej oraz ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego.
Usprawnienia w procedurze
Rząd postulując utrzymanie obowiązku meldunkowego cudzoziemców jednocześnie proponuje usprawnienie i ułatwienie całej procedury zameldowania lub wymeldowania. Jedną z kluczowym zmian ma być wprowadzenie możliwości zameldowania się bez konieczności wizyty w urzędzie. Miałoby się to odbywać za pomocą Internetu.
Do tej pory za pomocą Internetu można dokonać tylko wymeldowania z miejsca pobytu stałego/czasowego. Projektodawca proponuje aby zaistniała możliwość zameldowania się za pomocą Internetu.
Wprowadzony ma zostać także jeden formularz meldunkowy dla osoby, która melduje się na pobyt stały i jednocześnie chce się wymeldować z pobytu czasowego (analogicznie – osoba, która melduje się na pobyt czasowy i jednocześnie chce się wymeldować z pobytu czasowego).
Inną zmianą ma być ograniczenie liczby dokumentów jakie należy przedstawić przy dokonywaniu zameldowania.
PESEL dla wszystkich
Bardzo istotną zmianą jest rezygnacja z rejestrów zamieszkania cudzoziemców. Zamiast tego każdy cudzoziemiec dokonujący zameldowania na pobyt stały lub czasowy, otrzyma numer PESEL. Projektodawca wytyka wspomnianym rejestrom wady, np. to, że brak w nim informacji o płci i obywatelstwie danego cudzoziemca, czy też, obciążenie gminy dodatkowymi obowiązkami.
Proponuje się więc nadanie każdemu cudzoziemcowi numeru PESEL, co w założeniu nie będzie rodzić żadnych dodatkowych kosztów. Przewiduje się przy tym, że nie będzie się nadawać numeru PESEL cudzoziemcom, których pobyt na terytorium RP ma charakter czasowy lub tranzytowy.
W związku z proponowanymi zmianami wydłużeniu ulegnie czas na dopełnienie obowiązku meldunkowego z 14 na 30 dni, a także zostanie znowelizowana ustawa o opłacie skarbowej aby dostosować ją do nowych regulacji.
Termin wejścia w życie nowych przepisów przewiduje się na 1 stycznia 2018 r.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz.657)
Projekt ustawy o zmianie ustawy o ewidencji ludności, ustawy opłacie skarbowej oraz ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego.