Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1399 z późn. zm.) nakłada na właścicieli nieruchomości (zarówno zamieszkałych jak i nie) obowiązek ponoszenia tzw. opłaty śmieciowej oraz złożenia deklaracji o jej wysokości. Ustawodawca rozszerzył definicję właściciela zawartą w ustawie – Kodeks cywilny. Pod tym pojęciem rozumie także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych, a także jednostki organizacyjne oraz osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu oraz inne podmioty władające nieruchomością.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
28 listopada 2013 Trybunał Konstytucyjny stwierdził niekonstytucyjność kilku uregulowań zamieszczonych w ustawie śmieciowej (sygnatura akt K 17/12). Niezgodność z Konstytucją dotyczy braku określenia górnej granicy opłat za wywóz śmieci oraz błędnego ustalanie dopłat i zwolnień przedmiotowych. Przestaną one obowiązywać wraz z upływem 18 miesięcy od ogłoszenia wyroku. Trybunał nałożył na Sejm obowiązek doprecyzowania i uzupełnienia ustawy, tj. wskazania maksymalnej dopuszczalnej stawki pobieranej za odbiór śmieci. TK zakwestionował zasadność całkowitej swobody gmin w określaniu katalogu zwolnień podmiotowych i przedmiotowych. Zgodnie z wyrokiem TK stawki opłat mają zostać ustalone w rozporządzeniu, nie tak jak dotychczas w odrębnych dla każdej gminy uregulowaniach. Podobnie jak stawki za wodę czy ścieki, taryfa opłat za segregację śmieci byłaby jednolita dla całego kraju. Ponadto na gminach ciążyłby obowiązek publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej (PIB) informacji o stanie gospodarki odpadami.
Zmiany w ustawie śmieciowej
1. Obowiązkowa segregacja śmieci
Konsekwencją proponowanych zmian ma być pozbawienie właściciela nieruchomości wyboru czy dokonać segregacji, czy też nie. Wskazana wyżej ustawa ma zawierać jasny przepis, który nałoży na wskazaną grupę podmiotów taki obowiązek. Przyczyną proponowanych zmian jest przywołany wyżej wyrok TK, konieczność osiągnięcia poziomu recyklingu, wymaganego przepisami Unii Europejskiej oraz nieznaczny udział społeczeństwa w dobrowolnym procesie segregowania odpadów. W aktualnym stanie prawnym zarówno osoby segregujące odpady jak i te, które nie wyraziły woli ich sortowania zobowiązane są do odprowadzania opłat związanych z odbiorem nieczystości. Podmioty niedeklarujące segregacji śmieci ponoszą opłatę w wyższej wysokości. Różnice w kosztach są jednak tak niewielkie, że nie stanowią wystarczającego czynnika zachęcającego do udziału w procesie sortowania.
Zobacz również: Jak prawidłowo segregować śmieci? - poradnik Warszawiaka
2. Wysokie kary administracyjne
Za proces segregacji śmieci odpowiadają gminy. To one są odpowiedzialne za osiąganie odpowiednich wyników, w tym zakresie. Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów nie mogą narzucić danemu właścicielowi obowiązku dokonywania segregacji. Jeśli chce i jest w stanie ponosić wyższe koszty braku selekcji odpadów to gmina nie ma prawnych możliwości by mu tego zakazać. Nie wiąże się to także z żadnymi negatywnymi konsekwencjami (np. karą finansową). Rządowy projekt zakłada obciążenie właścicieli nieruchomości, którzy nie wywiążą się z ustawowego obowiązku segregacji odpadów wysokimi karami administracyjnymi.
3. Deklaracje śmieciowe
Zmieniona ma zostać także sytuacja osoby, która zmienia stałe miejsce zamieszkania. W miesiącu, w którym przeprowadzka ma miejsce, osoba uiszczałaby opłatę na rzecz tej gminy, w której spędziła większość miesiąca. Dotychczas była zobowiązana do dwukrotnego uiszczenia opłaty, na konto każdej z gmin. Generalny Inspektor Danych Osobowych zwraca też uwagę na zakres informacji, jakich mogą żądać gminy. Ma powstać zamknięty katalog danych zbieranych przez gminy.
Polecamy serwis: Gmina
4. Egzekucja opłat
Wystąpiono także z pomysłem by obowiązkiem egzekucji opłat śmieciowych zajęły się nie gminy, ale urzędy skarbowe. Niektóre, zwłaszcza małe jednostki, nie mają bowiem ani środków ani możliwości by skutecznie realizować to zadanie.
Podstawa prawna:
- ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1399 z późn. zm.) i rządowy projekt jej zmian,
- wyrok TK z dnia 28 listopada 2013 r. (sygnatura akt K 17/12).