Organami gminy są zgodnie z art. 11a ustawy o samorządzie gminnym rada gminy i wójt (burmistrz, prezydent miasta). I tak odpowiednio rada gminy jako organ uchwałodawczy podejmuje uchwały a wójt jako organ wykonawczy podejmuje zarządzenia, przy czym w niektórych przypadkach zawarte w tych aktach rozstrzygnięcia mogą naruszać czyjeś uprawnienie lub interes prawny.
Wówczas należy wiedzieć, iż przysługuje nam prawo do zaskarżenia takich aktów do sądu administracyjnego. Aby jednak móc skorzystać z tego uprawnienia najpierw muszą zostać spełnione przesłanki określone w art. 101 wspomnianej wyżej ustawy o samorządzie gminnym oraz musi zostać zachowana szczególna procedura z tym związana.
Pierwszą przesłanką jest posiadanie interesu prawnego lub uprawnienia, które zostało naruszone wydaniem określonej uchwały lub zarządzenia. Oba pojęcia (interes prawny i uprawnienie) należy rozumieć łącznie, a nie alternatywnie, bowiem interes prawny obejmuje również uprawnienie i traktowanie tych pojęć odrębnie byłoby błędne. Tym niemniej pod pojęciem interesu prawnego należy rozumieć konkretny, zindywidualizowany i osobisty interes, który powinien wynikać z określonego przepisu prawa i w końcu powinien być niewątpliwie naruszony.
Drugą z przesłanek jest wydanie przez organ gminy uchwały lub zarządzenia z zakresu administracji publicznej, a takimi aktami będą np. akty prawa miejscowego, przepisy porządkowe, akty planowania, akty administracyjne generalne niebędące źródłami prawa miejscowego itp. Regułą więc jest zaskarżanie w tym trybie aktów o charakterze generalnym z aktami prawa miejscowego na czele, wyłączając przede wszystkim decyzje indywidualne.
Zobacz również: Kiedy i jak złożyć odwołanie od decyzji urzędu?
Dla przykładu naruszenia interesu prawnego przez wydanie odpowiedniego aktu podaje część uzasadnienia do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 maja 2009r. (II OSK 1771/2008): „Z naruszeniem interesu prawnego ustaleniami planu miejscowego mamy do czynienia zarówno wtedy, gdy przeznaczenie nieruchomości ulega zmianie, jak również wtedy, gdy rada gminy, wbrew żądaniom właściciela (użytkownika wieczystego) nie zmienia przeznaczenia nieruchomości. Ten ma bowiem prawo oczekiwać, że w wyniku zmiany planu dojdzie do uwzględnienia jego żądań (wyeliminowania czy zmniejszenia ograniczeń w wykonywaniu prawa własności). Nawet gdyby przyjąć, że samo pozostawienie działki w dotychczasowym przeznaczeniu samo przez się nie narusza interesu prawnego właściciela czy użytkownika wieczystego nieruchomości, to i tak do naruszenia tego interesu z reguły dochodzi, ze względu na zmiany przeznaczenia innych gruntów, w rozpoznawanej sprawie zmiany w układzie komunikacyjnym”.
Zobacz również: Zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym
Tak więc w sytuacji wystąpienia powyższych przesłanek Każdy ma prawo zaskarżyć taki akt do sądu administracyjnego. Przed tym powinien jeszcze wezwać odpowiedni organ do usunięcia zaistniałego naruszenia i dopiero po otrzymaniu odpowiedzi na wezwanie wnieść skargę do sądu administracyjnego. Oczywiście w przypadku otrzymania odpowiedzi niekorzystnej dla wzywającego. Termin do wniesienia skargi wynosi 30 dni od dnia doręczenia odpowiedzi na wezwanie, jednakże w przypadku braku odpowiedzi organu gminy termin ten liczy się od dnia wniesienia wezwania do usunięcia naruszenia i wynosi wtenczas 60 dni. Jak z tego wynika należy szczególnie pilnować terminów wniesienia wezwania lub odebrania odpowiedzi na wezwanie.
Od skargi należy uiścić kwotę 300zł tytułem wpisowego i wraz z potwierdzeniem wpłaty wnieść ją do sądu administracyjnego za pośrednictwem organu gminy.
Zobacz również serwis: Sprawy urzędowe