W jakich sprawach referendum
Referendum lokalne może być przeprowadzone praktycznie w każdej sprawie, jeżeli tylko będzie taka wola, bądź społeczności lokalnej, bądź lokalnych władz. Muszą to być jednak sprawy, które bezpośrednio dotyczą mieszkańców, ale które można w ogóle poddawać pod głosowanie. Wiadomo, że nie można przeprowadzić referendum w sprawie np. całkowitego zniesienia podatków, gdyż byłoby ono bezcelowe,
Kto może brać udział
Swój głos w referendum mają wszyscy członkowie lokalnej społeczności, czyli stali mieszkańcy danej jednostki samorządu terytorialnego.
Aby brać udział w głosowaniu trzeba mieć czynne prawo wyborcze, czyli mieć możliwość udziału w głosowaniu i oddania głosu. W Polsce takie prawo mają osoby, które ukończyły 18 lat, nie są ubezwłasnowolnione i prawo to nie zostało im odebrane wyrokiem sądowym.
Jak głosować
Referendum polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie lub pytania albo na dokonaniu wyboru pomiędzy zaproponowanymi wariantami.
W 2004 roku wszyscy mogliśmy wziąć udział w referendum i odpowiedzieć na pytanie, czy chcemy wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, gdzie możliwymi odpowiedziami było TAK lub NIE. To jednak przykład referendum krajowego.
Inicjatywa
Referendum lokalne nie spełniałoby swojej roli, gdyby jego inicjowanie należało tylko do lokalnych władz. Dlatego też ustawodawca przewidział, że prawo do wystąpienia z inicjatywą przeprowadzenia referendum przez lokalne władze przysługuje:
- 10% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy albo powiatu,
- 5% uprawnionych do głosowania mieszkańców województwa.
Oczywiście inicjowanie referendum lokalnego jest także jednym z uprawnień władz jednostek samorządu terytorialnego.