Ławnik
Zobacz serwis: Postępowanie sądowe
Doświadczenie życiowe ławnika ma być pomocne dla sądu przy rozstrzyganiu danej sprawy. Osoba będąca ławnikiem nie musi mieć wykształcenia prawniczego.
Ławnik w zakresie orzekania ma podobne do sędziów uprawnienia i przywileje, przede wszystkim jest on niezawisły. Nie może być on jednak przewodniczącym składu.
Wybór ławników
Ławnicy wybierani są przez rady gmin, w tajnym głosowaniu, spośród kandydatów zgłoszonych przez Prezesa sądu, zakłady pracy, stowarzyszenia, związki zawodowe lub co najmniej 25 obywateli stale mieszkających na terenie właściwości danego sądu.
Ławnikiem w sądzie powszechnym może zostać osoba, która: ma co najmniej 30 lat, ale nie więcej niż 70 lat, posiada co najmniej średnie wykształcenie, odznacza się nieskazitelnym charakterem, mieszka na danym obszarze co najmniej od roku, a jej stan zdrowia pozwala na pełnienie funkcji ławnika.
Kadencja ławnika wynosi 4 lata. Może on być wyznaczony do udziału w rozprawach do dwunastu dni w ciągu roku.
Ławnicy w postępowaniu cywilnym
Poprzednia reguła, zgodnie z którą sąd cywilny w pierwszej instancji rozpoznawał sprawy w składzie jednego sędziego i dwóch ławników, została zmieniona. Obecnie w pierwszej instancji postępowania cywilnego ławnicy biorą udział w rozpoznawaniu tylko niektórych spraw z zakresu prawa pracy oraz spraw ze stosunków rodzinnych. W pozostałych sprawach cywilnych zasadą jest skład jednoosobowy, bez udziału ławników.
Ławnicy w postępowaniu karnym
W procesie karnym sąd okręgowy rozpoznaje sprawy o zbrodnie w składzie dwóch ławników i sędziego. Ponadto w sprawach o przestępstwa, za które ustawa przewiduje karę dożywotniego pozbawienia wolności, sąd orzeka w składzie dwóch sędziów i trzech ławników.
Ograniczenie udziału ławników
Osoba ławnika w postępowaniu ma gwarantować realizację zasady udziału czynnika społecznego w wymiarze sprawiedliwości. Jednak obecnie odchodzi się od tej zasady, ograniczając udział ławników. Jako uzasadnienie zmian wskazuje się na to, że ich udział ma często charakter wyłącznie formalny, gdyż nie posiadają oni koniecznej wiedzy prawniczej. Nie bez wpływu na ograniczenie udziału ławników są też niemałe koszty, z jakimi się wiąże.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Podstawa prawna:
Prawo o ustroju sądów powszechnych