Senator
Kim jest Senator? Jakie przysługują mu prawie i jakie ma obowiązki? Co z immunitetem? Sprawdź najważniejsze informacje
Kto może być senatorem?
Wybrany do Senatu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat. Wybraną do Senatu nie może być jednak osoba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego.
Kandydatów na posłów i senatorów mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy.
Nie można kandydować równocześnie do Sejmu i Senatu.
Konstytucja RP określa zakaz łączenia funkcji posła i senatora. Oznacza to, iż nie można być równocześnie posłem i senatorem.
Mandatu senatorskiego nie można łączyć z funkcją Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka i ich zastępców, członka Rady Polityki Pieniężnej, członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, ambasadora oraz z zatrudnieniem w Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej lub z zatrudnieniem w administracji rządowej. Zakaz ten nie dotyczy członków Rady Ministrów i sekretarzy stanu w administracji rządowej.
Ponadto mandatu senatorskiego nie mogą sprawować: sędzia, prokurator, urzędnik służby cywilnej, żołnierz pozostający w czynnej służbie wojskowej, funkcjonariusz policji oraz funkcjonariusz służb ochrony państwa nie mogą sprawować mandatu poselskiego.
Ślubowanie senatora
Przed przystąpieniem do wykonywania mandatu senator składa na posiedzeniu Senatu ślubowanie następującej treści:
„Ślubuję uroczyście jako senator Rzeczypospolitej Polskiej rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec suwerenności Ojczyzny i dobra obywateli, przestrzegać porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej."
Ślubowanie może być złożone z dodaniem słów „Tak mi dopomóż Bóg".
Odmowa złożenia ślubowania powoduje wygaśnięcie mandatu senatora.
Prawa i obowiązki senatora
Podstawowym prawem i obowiązkiem senatora jest czynne uczestnictwo w pracach Senatu oraz Zgromadzenia Narodowego, a także ich organów.
W wykonywaniu obowiązków senatorskich senator w szczególności ma prawo:
- wyrażać swoje stanowisko oraz zgłaszać wnioski w sprawach rozpatrywanych na posiedzeniach Senatu i jego organów;
- wybierać i być wybieranym do organów Senatu;
- zwracać się do Prezydium Senatu o rozpatrzenie określonej sprawy przez Senat lub komisję senacką;
- zwracać się do komisji senackiej o rozpatrzenie określonej sprawy;
- uczestniczyć w podejmowaniu inicjatyw ustawodawczych i uchwałodawczych Senatu;
- uczestniczyć w dyskusji nad sprawami rozpatrywanymi przez Senat lub komisje senackie.
Senatorom w okresie sprawowania mandatu przysługuje uposażenie senatorskie. Na pokrycie kosztów związanych z wydatkami poniesionymi w związku z wykonywaniem mandatu na terenie kraju senatorowi przysługuje dieta parlamentarna.
Zgodnie z Konstytucją RP senator nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność odpowiada wyłącznie przed Senatem, a w przypadku naruszenia praw osób trzecich może być pociągnięty do odpowiedzialności sądowej tylko za zgodą Senatu.
Od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu senator nie może być pociągnięty bez zgody Senatu do odpowiedzialności karnej.
Senator może jednak wyrazić zgodę na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej
Szczegółowe zasady pociągania posłów do odpowiedzialności karnej oraz tryb postępowania określa ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r., nr 78 poz. 483; ost. zm. Dz. U. z 2009 r., nr 114, poz. 946)
Ustawa z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (j. t. Dz. U. z 2022 r., poz. 1339; ost. zm. Dz.U. z 2023 r., poz. 1234)