Organizacja pożytku publicznego
Organizacja pożytku publicznego – osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, w szczególności fundacja lub stowarzyszenie, która prowadzi działalność pożytku publicznego i spełnia szczególne wymagania określone przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona w sferze zadań publicznych określonych w ustawie.
Jakie podmiot może być organizacją pożytku publicznego?
Organizacjami pożytku publicznego mogą być:
- organizacje pozarządowe (to znaczy takie, które nie są jednostkami sektora finansów publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi, oraz nie działają w celu osiągnięcia zysku),
- osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego (tzw. organizacje kościelne),
- spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami, które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.
Jakie wymagania musi spełnić organizacja pożytku publicznego?
Organizacją pożytku publicznego może być taki podmiot, który spełnia łącznie następujące wymagania:
- nieprzerwanie przez co najmniej 2 lata prowadzi działalność pożytku publicznego na rzecz ogółu społeczności, lub określonej grupy podmiotów, pod warunkiem że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa;
- może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie jako dodatkową w stosunku do działalności pożytku publicznego;
- nadwyżkę przychodów nad kosztami przeznacza na działalność pożytku publicznego;
- ma statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru, odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru, przy czym członkowie organu kontroli lub nadzoru:
- nie mogą być członkami organu zarządzającego ani pozostawać z nimi w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu, w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa lub podległości służbowej,
- nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe,
- mogą otrzymywać z tytułu pełnienia funkcji w takim organie zwrot uzasadnionych kosztów lub wynagrodzenie w wysokości nie wyższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw;
- członkowie organu zarządzającego nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe;
- statut lub inne akty wewnętrzne organizacji pozarządowych, zabraniają:
- udzielania pożyczek lub zabezpieczania zobowiązań majątkiem organizacji w stosunku do jej członków, członków organów lub pracowników oraz osób, z którymi członkowie, członkowie organów oraz pracownicy organizacji pozostają w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia albo są związani z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli („osoby bliskie”),
- przekazywania ich majątku na rzecz ich członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, w szczególności, jeżeli przekazanie to następuje bezpłatnie lub na preferencyjnych warunkach,
- wykorzystywania majątku na rzecz członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, chyba że to wykorzystanie bezpośrednio wynika z celu statutowego,
- zakupu towarów lub usług od podmiotów, w których uczestniczą członkowie organizacji, członkowie jej organów lub pracownicy oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich lub po cenach wyższych niż rynkowe.
Wymóg nieprzerwanego prowadzenia działalności pożytku publicznego przez co najmniej 2 lata nie dotyczy ochotniczych straży pożarnych.
W jaki sposób organizacja może uzyskać status organizacji pożytku publicznego?
Organizacje, które mogą zostać organizacjami pożytku publicznego uzyskują status organizacji pożytku publicznego z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego informacji o spełnieniu wymagań określonych przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
W przypadku, gdy organizacja pożytku publicznego przestaje spełniać wymagania ustawowe informacja o spełnianiu przez nią tych wymagań ulega wykreśleniu z KRS, co za tym idzie organizacja taka traci status organizacji pożytku publicznego.
Jakie korzyści ma organizacja pożytku publicznego?
Organizacja pożytku publicznego może otrzymywać środki finansowe z 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych. Każdy podatnik tego podatku może wybrać organizację pożytku publicznego, której może przekazać 1,5% podatku począwszy od rozliczenia rocznego podatku za rok 2022 (poprzednio był to 1%). Otrzymane w ten sposób przez organizację pożytku publicznego środki mogą być wykorzystane wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego.
Ponadto organizacji pożytku publicznego przysługuje, w odniesieniu do prowadzonej przez nią działalności pożytku publicznego zwolnienie od:
- podatku dochodowego od osób prawnych,
- podatku od nieruchomości,
- podatku od czynności cywilnoprawnych,
- opłaty skarbowej,
- opłat sądowych.