Mediacja
Mediacja - co to jest?
Mediacja jest pośredniczeniem w sporze, mającym na celu pomoc skonfliktowanym stronom w osiągnięciu porozumienia. Cechą mediacji jest to, że ma ona charakter dobrowolny. Proces dochodzenia do rozwiązania sporu prowadzony jest w sposób poufny, w obecności mediatora. Mediator powinien być osobą neutralną i bezstronną. Może być wyznaczony przez sąd lub wskazany przez strony.
Celem wprowadzenia instytucji mediacji do rozstrzygania sporów prawnych było ustanowienie alternatywy w stosunku do sądowego postępowania w sprawach z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, gospodarczego, karnego i innych.
Mediacje tym się różnią od postępowania sądowego, że ich celem nie jest ustalenie, kto ma rację, ale wypracowanie rozwiązania, które satysfakcjonowałoby wszystkie strony konfliktu.
Ugoda
Ugoda zawarta w wyniku mediacji, po zatwierdzeniu przez sąd, ma moc podobną do orzeczenia sądu. Może być np. podstawą egzekucji. W przypadku braku zawarcia ugody strony, które następnie skierują sprawę na drogę postępowania cywilnego nie będą mogły powoływać się na okoliczność ujawnione w toku mediacji, takie jak np. propozycje wzajemnych ustępstw zgłoszonych w mediacji.
Ugody zawarte w sprawach karnych i nieletnich mogą być brane pod uwagę przez sądy przy orzekaniu, ale sędziowie nie są związani ich postanowieniami.
Mediacja w postępowaniu cywilnym
Mediacja jest dobrowolna. Prowadzi się ją na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Mediację prowadzi się przed wszczęciem postępowania, a za zgodą stron także w toku sprawy. Mediator prowadzi mediację, wykorzystując różne metody zmierzające do polubownego rozwiązania sporu, w tym poprzez wspieranie stron w formułowaniu przez nie propozycji ugodowych, lub na zgodny wniosek stron może wskazać sposoby rozwiązania sporu, które nie są dla stron wiążące. Mediator powinien zachować bezstronność przy prowadzeniu mediacji.
Postępowanie mediacyjne nie jest jawne.
Mediacja w postępowaniu karnym
Sąd lub referendarz sądowy, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator lub inny organ prowadzący to postępowanie, może z inicjatywy lub za zgodą oskarżonego i pokrzywdzonego skierować sprawę do instytucji lub osoby do tego uprawnionej w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego między pokrzywdzonym i oskarżonym. Postępowanie mediacyjne prowadzi się w sposób bezstronny i poufny.
Dodatkowym celem mediacji w sprawach karnych jest zadośćuczynienie pokrzywdzonemu za wyrządzoną szkodę. W trakcie mediacji zwraca się szczególną uwagę na zrozumienie przez sprawcę krzywdy, jaką wyrządził oraz na wzięcie przez niego odpowiedzialności za naprawienie szkody i zadośćuczynienie.
W sądzie okręgowym prowadzi się wykaz instytucji i osób uprawnionych do przeprowadzenia postępowania mediacyjnego.
Mediacja w sprawach nieletnich
Sąd rodzinny może, z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i nieletniego, skierować sprawę do mediacji. Udział pokrzywdzonego i nieletniego w postępowaniu mediacyjnym jest dobrowolny. Zgodę na udział w mediacji odbiera mediator lub sąd rodzinny, po wyjaśnieniu uczestnikom mediacji istoty i zasad postępowania mediacyjnego oraz pouczeniu ich o możliwości wycofania tej zgody aż do zakończenia postępowania mediacyjnego. Postępowanie mediacyjne powinno zmierzać do wzbudzenia w nieletnim poczucia odpowiedzialności za skutki czynu zabronionego, którego się dopuścił, oraz do zawarcia ugody w przedmiocie naprawienia wyrządzonej szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
W postępowaniu mediacyjnym biorą udział pokrzywdzony, nieletni, rodzice albo ten z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekun nieletniego, a także przedstawiciel ustawowy pokrzywdzonego albo osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony faktycznie pozostaje.
Nieodpłatna mediacja
Nieodpłatna mediacja może być prowadzona pomiędzy stronami dążącymi do polubownego rozwiązania sporu. Obejmuje ona:
- poinformowanie osoby uprawnionej o możliwościach skorzystania z polubownych metod rozwiązywania sporów, w szczególności mediacji oraz korzyściach z tego wynikających;
- przygotowanie projektu umowy o mediację lub wniosku o przeprowadzenie mediacji;
- przygotowanie projektu wniosku o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego w sprawie karnej;
- przeprowadzenie mediacji;
- udzielenie pomocy w sporządzeniu do sądu wniosku o zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem.
Zobacz serwis: Mediacja
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego
Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich