Jurysdykcja
Aby dana sprawa mogła zostać rozpoznana, sąd musi się najpierw upewnić czy ma prawo do jej rozpatrzenia. Uprawnienie do sądzenia określa się mianem jurysdykcji.
Zobacz serwis: W sądzie
Sąd danego państwa jest powołany do rozpoznania i rozstrzygnięcia określonej sprawy w wypadku, w którym istnieje jakieś powiązanie tej sprawy z tym państwem. W danym stanie faktycznym musi występować okoliczność uzasadniająca właściwość sądu konkretnego państwa. Aby zaistniała właściwość sądu jakiegoś państwa, musi mieć ono także władzę jurysdykcyjną rozumianą jako atrybut suwerenności.
Jurysdykcja krajowa
Jurysdykcja krajowa służy określeniu granic właściwości sądów danego państwa w odniesieniu do sądów innego państwa. Tego typu właściwość jest regulowana w normach jurysdykcyjnych, tj. normach określających, kiedy sądy danego państwa są powołane do rozstrzygnięcia danej sprawy. Normy te wskazują opis okoliczności faktycznej, która wyraża związek sprawy z państwem.
Konflikty jurysdykcyjne
W obrocie międzynarodowym często występuje sytuacja, w której trudno wskazać na państwo, którego sąd jest właściwy do rozpoznania sprawy. Może zaistnieć konflikt pozytywny, tj. sądy różnych państw uznają się równocześnie za właściwe, oraz konflikt negatywny- kiedy odmawiają wszczęcia i prowadzenia postępowania. Podstawową rolę przy określaniu właściwości międzynarodowej sądów polskich odgrywają regulacje wspólnotowe. Gdy nie ma zastosowania prawo wspólnotowe, ani żadna wiążąca Polskę umowa międzynarodowa, można się odwołać do polskich kodeksów postępowania.
W Polsce obowiązuje ogólna reguła, że sądy polskie są międzynarodowo właściwe, jeśli pozwany na miejsce zamieszkania, zwykłego pobytu albo siedzibę w Polsce. I tak np. polski sąd jest właściwy w sprawie o rozwód małżonków niemających wspólnego prawa ojczystego, jeżeli ich miejsce zamieszkania mieści się na terenie Polski.
Umowa o jurysdykcję
Strony stosunku prawnego mają możliwość zawarcia w pisemnej umowie postanowienia o poddaniu wynikłych lub mogących wyniknąć spraw o prawa majątkowe jurysdykcji sądów polskich.
Bezwzględna przesłanka procesowa
Jurysdykcja jest jedną z najważniejszych przesłanek procesowych. Jeżeli okazałoby się, że polski sąd nie jest właściwy do rozpoznania danej sprawy, to pozew podlega odrzuceniu, a gdyby postępowanie już się zakończyło, to jest ono nieważne.
Zobacz serwis: Sądy polubowne