Apelacja
Apelacja jest środkiem odwoławczym, jaki przysługuje stronom postępowania od wyroku sądu pierwszej instancji. Sądem drugiej instancji, który rozpoznaje apelację jest sąd okręgowy – od wyroku sądu rejonowego oraz sąd apelacyjny – od wyroku sądu okręgowego jako pierwszej instancji.
Zobacz serwis: W sądzie
1. Apelacja w sprawach cywilnych
Wymogi formalne apelacji
Apelacja powinna spełniać wymogi formalne przewidziane dla każdego pisma procesowego oraz zawierać:
1) oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości czy w części,
2) zwięzłe przedstawienie zarzutów,
3) uzasadnienie zarzutów,
4) powołanie, w razie potrzeby, nowych faktów i dowodów oraz wykazanie, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe albo że potrzeba powołania się na nie wynikła później,
5) wniosek o zmianę lub o uchylenie wyroku z zaznaczeniem zakresu żądanej zmiany lub uchylenia.
W przypadku spraw o prawa majątkowe należy oznaczyć wartość przedmiotu zaskarżenia.
Termin
Termin na wniesienie apelacji wynosi dwa tygodnie od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem. Jeżeli strona nie zażądała uzasadnienia wyroku w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji, termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do żądania uzasadnienia.
Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok.
W terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia apelacji strona przeciwna może wnieść odpowiedź na apelację wprost do sądu drugiej instancji.
Postępowanie przed sądem drugiej instancji
W postępowaniu przed sądem drugiej instancji sąd ten może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później.
Sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym.
W postępowaniu przed sądem drugiej instancji nie można rozszerzyć żądania pozwu ani występować z nowymi roszczeniami. W razie zmiany okoliczności można jednak żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się można nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy.
Sąd może uchylić lub zmienić wyroku na niekorzyść strony wnoszącej apelację tylko wtedy, gdy strona przeciwna również wniosła apelację.
Jeżeli apelacja jest bezzasadna sąd drugiej instancji oddala ją.
W przypadku uwzględnienia apelacji sąd drugiej instancji zmienia zaskarżony wyrok i orzeka co do istoty sprawy.
Gdy sąd odwoławczy stwierdzi nieważność postępowania, uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Jeżeli pozew ulega odrzuceniu albo zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd rozpoznający apelację uchyla wyrok oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie.
Poza tym sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.
2. Apelacja w sprawach karnych
Co do zasady apelacja od wyroku sądu pierwszej instancji przysługuje stronom, powodowi cywilnemu, a pokrzywdzonemu od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu.
Termin do wniesienia apelacji wynosi 14 dni i biegnie od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem.
Podstawy apelacji
Orzeczenie ulega uchyleniu lub zmianie w razie stwierdzenia:
1) obrazy przepisów prawa materialnego,
2) obrazy przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść
orzeczenia,
3) błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli
mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia,
4) rażącej niewspółmierności kary lub niesłusznego zastosowania albo
niezastosowania środka zabezpieczającego lub innego środka.
Apelację co do winy uważa się za zwróconą przeciwko całości wyroku.
Apelację co do kary uważa się za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych.
W apelacji można podnosić zarzuty, które nie stanowiły lub nie mogły stanowić przedmiotu zażalenia.
Zakaz reformationis in peius
W polskim prawie obowiązuje zasada, iż sąd odwoławczy nie może orzec na niekorzyść oskarżonego, jeżeli apelacja została wniesiona tylko na jego korzyść.
Sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego tylko wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy, a także tylko w granicach zaskarżenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jeżeli środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika, sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego ponadto tylko w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w środku odwoławczym lub podlegających uwzględnieniu z urzędu.
Ponadto wniesienie środka odwoławczego na niekorzyść oskarżonego może spowodować orzeczenie także na jego korzyść.
Sąd odwoławczy uchyla lub zmienia orzeczenie na korzyść współoskarżonych, nawet jeżeli nie wnieśli oni środka odwoławczego, jeżeli je uchylił lub zmienił na rzecz współoskarżonego, którego środek odwoławczy dotyczył, gdy te same względy przemawiają za uchyleniem lub zmianą na rzecz współoskarżonych.
Zmiana wyroku
Sąd odwoławczy po rozpoznaniu środka odwoławczego utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, zmienia go lub uchyla w całości lub w części.
Jeżeli pozwalają na to zebrane dowody, sąd odwoławczy zmienia zaskarżone orzeczenie, orzekając odmiennie co do istoty, lub uchyla je i umarza postępowanie. W
w innych wypadkach uchyla orzeczenie i przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
O utrzymaniu w mocy, uchyleniu lub zmianie wyroku sądu pierwszej instancji sąd odwoławczy orzeka wyrokiem.
W stosunku do oskarżonego, który został uniewinniony w pierwszej instancji lub co do którego w pierwszej instancji umorzono lub warunkowo umorzono postępowanie, sąd odwoławczy nie może go skazać.
Sąd odwoławczy może orzec surowszą karę pozbawienia wolności jedynie wówczas, gdy nie zmienia ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku.
Sąd odwoławczy nie może zaostrzyć kary w ten sposób, że wymierza karę dożywotniego pozbawienia wolności.
Zobacz serwis: Sprawy karne