Emerytury po "Polskim Ładzie"
Seniorzy wyrażają poczucie skrzywdzenia i niesprawiedliwości. Czują się lekceważąco potraktowani przez ustawodawcę, który u schyłku ich drogi życiowej wprowadza przepisy obniżające świadczenia emerytalne i to w dobie wysokiej inflacji oraz pandemii. W praktyce utrata części ciężko wypracowanych przez lata emerytur oznacza dla tej grupy obywateli swoistą „karę” za to, że wcześniej dłużej pracowali i byli aktywni zawodowo.
Skarżący zwracają także uwagę, że przepisy "Polskiego Ładu" prowadzą do podziałów w grupie seniorów. Dzielą ich bowiem na emerytów uprzywilejowanych - którzy w wyniku reformy systemu podatkowego zyskali - oraz emerytów poszkodowanych – którzy, jak się okazuje, dłużej pracowali po to, aby obecnie płacić wyższe podatki i otrzymywać niższe świadczenia.
Emeryci nie rozumieją także, dlaczego nie zostali objęci możliwością skorzystania z ulgi dla klasy średniej. Ma ona na celu rekompensatę strat spowodowanych niemożliwością odliczenia składki zdrowotnej od podatku. Ulga ta obejmuje wyłącznie podatników zatrudnionych na podstawie stosunku pracy oraz podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, rozliczających się według skali w wysokości mieszczącej się w przedziale od 68 412 zł do 133 692 zł.
Niezrozumiałe jest to, że pracownik osiągający wynagrodzenie 11 000 zł brutto będzie mógł skorzystać z ulgi dla klasy średniej, natomiast emeryt pobierający świadczenie w wysokości 5000 zł brutto takiej opcji obecnie nie ma. Seniorzy alarmują, że negatywne konsekwencje reformy systemu podatkowego dokonanej w ramach "Polskiego Ładu" mogą wkrótce ponieść także emeryci otrzymujący niższe świadczenia niż ok. 5000 zł brutto z uwagi na planowaną waloryzację emerytur.
Ocena RPO
Rzecznik przypomina, że w toku prac legislacyjnych nad "Polskim Ładem" sygnalizował problem emerytów/rencistów, którzy zostali pominięci przy konstrukcji ulgi dla klasy średniej.
Wskazywał marszałkowi Senatu na konieczność wprowadzenia mechanizmów pozwalających tej grupie obywateli na rekompensatę braku możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku. Ostatecznie jednak poprawki Senatu, rozszerzające możliwość stosowania ulgi dla klasy średniej na emerytów, rencistów oraz osoby osiągające przychody z umów zlecenia, nie zostały przez Sejm uwzględnione.
Według Trybunału Konstytucyjnego władza ustawodawcza dysponuje daleko idącą swobodą w kształtowaniu systemu podatkowego. Niemniej jednak w postanowieniu z 30 maja 2007 r. TK zaznaczył, że swoboda ustawodawcy nie oznacza zupełnej arbitralności. Dotyczy to w szczególności dochowania należytej legislacji, transparentności wprowadzanych regulacji i ich uzasadnienia, jak również zachowania odpowiedniej rangi przepisów.
Dlatego też nie można zapominać, że wprowadzone do systemu podatkowego ulgi podlegają weryfikacji z punktu widzenia konstytucyjnych zasad. Jeśli bowiem ustawodawca decyduje się na przyznanie podatnikom ulgi, musi przestrzegać wymogu regulacji zasad ich przyznawania w drodze ustawowej, a także stanowić je z poszanowaniem zasad ochrony praw nabytych, sprawiedliwości społecznej, zaufania obywatela do państwa i prawa, a także zasadą równości.
MF zapowiada poprawki
Ministerstwo Finansów 7 stycznia 2022 r. zapowiedziało niezwłoczne zmiany "Polskiego Ładu" w celu uregulowania sytuacji emerytów otrzymujących wyższe świadczenia - aby reforma okazała się dla nich neutralna. W wyniku planowanych działań osoby osiągające emerytury do kwoty 12 800 zł brutto nie będą obciążone podatkiem. Natomiast obywatele, którzy w styczniu 2022 r. otrzymali niższe świadczenia, a mieszczą się w tym przedziale, w lutym mają otrzymać stosowne wyrównanie. Korekta ta wymaga jednak ustawowych zmian legislacyjnych. Odpowiedni projekt miał trafić do Sejmu 11 stycznia, ale tak się jeszcze nie stało.
Marcin Wiącek prosi ministra o wyjaśnienie, jaki kształt będą miały zapowiedziane zmiany, kiedy będą uchwalone i z jakich względów wykluczają one osoby osiągające emerytury powyżej 12 800 zł brutto.