Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego funkcjonuje w polskim systemie emerytalnym od 1 stycznia 2012 roku. W dużej mierze oparte jest na konstrukcji Indywidualnego Konta Emerytalnego (IKE). IKZE należy do trzeciego filaru systemu emerytalnego. Korzystanie z tej możliwości jest dobrowolne.
Czy warto oszczędzać w IKZE?
Podstawowa różnica pomiędzy IKZE a IKE polega na zastosowaniu preferencji podatkowej. Wpłaty na konto zabezpieczenia emerytalnego podlegają odliczeniu od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). Nie może to jednak przekraczać określonego ustawowo limitu. Dotychczas był to limit procentowy. Od 15 stycznia 2014 roku limit ten określony został kwotowo, na poziomie 4500 zł rocznie. Oszczędności do tej wysokości podlegają odliczeniu od podstawy opodatkowania. Całościowe wykorzystanie limitu prowadzi do zmniejszenia podatku o około 700zł.
Zobacz również: OFE - zmiany w 2014 roku
W sposób korzystny są także opodatkowane wypłaty z konta. Oszczędzający lub uprawniony do środków z IKZE w przypadku śmierci oszczędzającego ponosi ciężar podatkowy w zryczałtowanej stawce w wysokości 10%. Jest to istotna zmiana w porównaniu do stanu prawnego sprzed 15 stycznia 2014 roku. Dotychczas opodatkowanie wypłat następowało na podstawie skali podatkowej.
IKZE
IKZE jest kontem indywidualnym. Oznacza to, że oszczędności może na nim gromadzić wyłącznie jeden oszczędzający. Ustawodawca nie przewidział więc możliwości prowadzenia wspólnego konta np. dla małżonków, tak jak ma to miejsce w przypadku bankowego rachunku oszczędnościowego.
Nie ma możliwości prowadzenia wspólnego IKZE dla kilku osób, np. dla małżonków.
Posiadanie IKZE jest odrębne od konta IKE. Nie trzeba więc korzystać z IKE ani być uczestnikiem pracowniczego programu emerytalnego by założyć IKZE. Co do zasady z IKZE mogą korzystać osoby, które ukończyły 16 rok życia. Osoby małoletnie także mogą więc dokonywać wpłat. Istnieje jednak pewne ograniczenie. Możliwość dokonania wpłaty kapitału uzależniona została od uzyskiwania dochodów z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę. Wówczas małoletni może dokonywać wpłat tylko w roku uzyskania wskazanych dochodów oraz w wysokości nieprzekraczającej kwoty otrzymanego wynagrodzenia.
16 letni Bartek podjął w 2013 roku pracę w trakcie pierwszego roku nauki. Został zatrudniony na podstawie umowy o pracę, na podstawie której otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 146,07 zł miesięcznie. Ma on więc możliwość (nie obowiązek; IKZE są zawsze dobrowolną forma oszczędzania) dokonania wpłaty na IKZE w maksymalnej wysokości 292,14 zł (wartość wynagrodzenia za cały okres pracy, 2 miesięcy). Może to zrobić tylko w roku 2013.
Limit wpłat na IKZE
Ustawodawca przewidział także roczny limit wpłat na IKZE. Zostało to uregulowane procentowo. Wpłaty dokonywane w ciągu jednego roku kalendarzowego nie mogły przekroczyć 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce na dany rok, tj. w 2013 roku – około 109 551,6 zł. Kwota ta odpowiadała równowartości 4% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, ustalonej dla oszczędzającego za rok poprzedni, nie więcej jednak niż 4% kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Osoby o niskich dochodach potraktowane zostały inaczej. Jeśli kwota odpowiadająca równowartości 4% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, ustalonej dla nich za rok poprzedni nie przekracza 4% równowartości 12-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, to mogę one dokonywać wpłat w podwyższonej wysokości, mianowicie do wysokości 4% równowartości 12-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę w poprzednim roku kalendarzowym. W 2014 sytuacja ta zostanie ujednolicona. Ustawodawca przewidział bowiem jednakowy limit wpłat dla wszystkich. Na IKZE będzie można co roku wpłacić maksymalnie kwotę odpowiadającą 1,2-krotności prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Kwota ta uzależniona została więc od tempa wzrostu płac w kraju. Wysokość kwoty wpłat na IKZE w roku 2014 wynosi 4 495,20 zł. Kwoty te ogłasza co roku minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.
Zmiana IKZE
IKZE mogą być oferowane przez szeroki krąg podmiotów, do których należą m.in.: fundusze inwestycyjne, podmioty prowadzące działalność maklerską (domy maklerskie i banki), zakłady ubezpieczeń na życie, banki, dobrowolne fundusze emerytalne. Istnieje możliwość zmiany IKZE. Wówczas następuje transfer środków na nowo wybrane konto IKZE. Jest on zwolniony z opodatkowania. Nie ma jednak możliwości przekazania tych środków na IKE. Konto IKZE nie pozwala także na wycofanie tylko części zgromadzonych środków, co jest możliwe w przypadku IKE. Z IKZE możemy jedynie wycofać cały kapitał w dowolnym momencie. Podlega to opodatkowaniu PIT zgodnie ze skalą podatkową.
Polecamy serwis: Emerytury 2014
Jak wypłacić środki z IKZE?
Wypłata środków możliwa jest jedynie w dwóch sytuacjach. Po pierwsze na wniosek oszczędzającego, który ukończył 65 lat i korzystał co najmniej przez 5 lat z IKZE. Po drugie na wniosek uprawnionego, po śmierci osoby oszczędzającej. Warunkiem formalnym jest złożenie stosownego wniosku. Możemy w nim zastrzec, czy wypłata ma nastąpić jednorazowo czy ratalnie. Wyplata w ratach następuje przez okres co najmniej 10 lat lub czas równy okresowi oszczędzania (w sytuacji gdy korzystaliśmy w IKZE krócej niż 5 lat).
Podstawa prawna: ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (Dz. U. poz. 1717).