Pracownikiem zatrudnionym w szczególnych warunkach jest osoba zatrudniona przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia i o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.
Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami + e-book „Zmiany w prawie pracy 2018/2019”
Pracownikiem zatrudnionym w szczególnym charakterze jest:
- pracownik organów kontroli państwowej,
- pracownik organów administracji celnej,
- pracownik wykonujący działalność twórcza lub artystyczną,
- nauczyciel, wychowawca lub inny pracownik wykonujący pracę nauczycielską,
- żołnierz zawodowy, funkcjonariusz: Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Celnej, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej,
- pracownik jednostek ochrony przeciwpożarowej: gminnej zawodowej straży pożarnej, powiatowej zawodowej straży pożarnej, terenowej służby ratowniczej.
Redakcja poleca: Kodeks pracy 2018. Praktyczny komentarz z przykładami PDF
Prawo do skorzystania z wcześniejszej emerytury z tytuły wykonywania pracy w szczególnych warunkach mogą skorzystać nie tylko pracownicy państwowych przedsiębiorstw ale także pracownicy zatrudnieni u prywatnych pracodawców.
Kwestie dotyczące wieku emerytalnego (niższego niż powszechnie obowiązujący), rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków skorzystania z emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ustawa emerytalna reguluje rozporządzenie w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.
Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.
Zobacz: Czy mam prawo do wcześniejszego świadczenia emerytalnego
Okres zatrudnienia
Okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze są te, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.
Jeżeli pracownik wykonywał pracę wprawdzie wymienioną w wykazie A lub B rozporządzenia, czy też w szczególnych warunkach, ale:
- w połowie wymiaru czasu pracy,
- w pełnym wymiarze czasu pracy, lecz sporadycznie, np. przez kilka dni w miesiącu,
- w ciągu jednej dniówki roboczej oprócz wykonywania pracy w warunkach szkodliwych wykonywał jeszcze inną pracę,
nie będzie mógł skorzystać z wcześniejszej emerytury.
Chcesz otrzymywać więcej aktualnych informacji? Zapisz się na Newsletter!
Przy ustalaniu prawa do emerytury wcześniejszej nie jest wymagane, aby praca w szczególnych warunkach, lub w szczególnym charakterze była wykonywana nieprzerwanie. Okresy tej pracy podlegają zliczeniu na przestrzeni całego życia zawodowego.
Ustalając okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenie na wypadek choroby lub macierzyństwa, a więc okresów:
- niezdolności do pracy,
- usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za które w okresie od 15 listopada 1991 r. do 24 lipca 1992 r. wypłacono nauczycielowi wynagrodzenie za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy z powodu choroby, a w odniesieniu do wynagrodzenia w czasie urlopu macierzyńskiego za okres od 15 listopada 1991 r. do 31 lipca 1992 r.,
- urlopu dla poratowania zdrowia,
- urlopu szkoleniowego,
- przebywania nauczycieli na urlopie na dalsze kształcenie się,
- pozostawania nauczycieli w stanie nieczynnym,
- za które pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 r. zasiłki: chorobowy, macierzyński, opiekuńczy oraz świadczenie rehabilitacyjne
Nie przyjmuje się także do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresów urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego czy też okresów służy wojskowej, niezależnie od tego, w jakim okresie zostały przebyte.
Warto wiedzieć, że okres urlopu wypoczynkowego przy ustalaniu prawa do emerytury traktuje się na równi z okresami wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Prawa wykonujących prace z wykazu A i B
Ubezpieczeni urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. będący pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach na stanowisku wymienionym w wykazie A mogą przejść na emeryturę, jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:
1. kobieta osiągnęła wiek emerytalny wynoszący 55 lat, posiada łącznie okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 20 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.
2. mężczyzna osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat, posiada łącznie okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.
Od pracowników wykonujących prace wymienione w wykazie A nie wymaga się, by niższy wiek emerytalny został osiągnięty w czasie zatrudnienia lub w ciągu pięciu lat od jego ustania albo w czasie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Istotne jest to, by praca wymieniona w konkretnym dziale wykazu A była wykonywana na podstawie stosunku pracy. Nie musi być ostatnim tytułem ubezpieczenia.
Zobacz serwis: Wcześniejsze emerytury
Do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A zalicza się także:
- okresy pracy górniczej,
- okresy zatrudnienia na kolei,
- okresy pracy w szczególnych warunkach- prace na statkach żeglugi powietrznej,
- okresy pracy w szczególnych warunkach- prace w portach morskich,
- okresy pracy w szczególnych warunkach- prace gorące w hutach żelaza i stali oraz hutach metali nieżelaznych,
- okresy służby żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy pożarnictwa oraz innych służb mundurowych.
Warunki ogólne wymagane do nabycia wcześniejszej emerytury przez osoby wykonujące prace wymienione w wykazie B to:
- staż ogólny 20 lat dla kobiet
- staż ogólny 25 lat dla mężczyzn
jest taki sam dla wszystkich wykonujących prace z wykazu B. Różnice dotyczą stażu pracy w warunkach szczególnych i wieku emerytalnego, które zależą od stopnia uciążliwości pracy.
Redakcja poleca: INFOR AKADEMIA - moduł szkoleniowy KADRY
Uprawnienia urodzonych po 1948 roku
Ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r. mają prawo do emerytury w obniżonym wieku, jeśli spełnią łącznie następujące warunki:
- nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa, a ponadto
- warunki do uzyskania emerytury określone w rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze spełnią nie później niż do 31 grudnia 2008 r.
Okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stwierdza - na podstawie posiadanej dokumentacji - pracodawca, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów.
Zobacz serwis: Emerytury